‘‘හැම දවසකදීම අලුත් කතාවක් කියන්න තියෙනවා‘‘ - කලීඩ් කලීෆා

- වින්ධ්‍යා ගම්ලත් -

''මං මැරුණොත්'' ?

‘‘මං හෘදයාබාධයකට මුහුණදුන්නා, ඒ 2013 වසරේදී. මං මැරිලා ගියොත් මට වගේම පවුලේ අයටත් මොන තත්ත්වයකට මුහුණදෙන්න වේදැයි රෝහල් සයනයේ වැතිරීගෙන හිතන්න පටන්ගත්තා. ඒ අවසන් වරට අලප්පෝ වල හිටපු අවස්ථාව, මං හැදී වැඩුණු නගරය කෑලි කෑලි වලට කැඩීබිඳී ගිහිං තිබෙන අයුරු විවිධ පුවත් ඒජන්සි වල විකාශය වුණු ඡායාරූප හා වීඩියෝ වලින් දැක්කා. ඇලප්පා හැබෑවටම නොපැවති, අසත්‍ය වගේම මට කිසිම හුරුපුරුදු බවක් නැති අතථ්‍ය තැනක් බව මෙමගින් රූපාන්තරණය කරන්න උත්සහගෙන තිබුණා‘‘. ඔහු කලීඩ් කලීෆා. ඇලප්පා හිදී ඉපද හැදී වැඩුණ මේ ලේඛකයාගේ බොහෝ කෘතීන් වලට පදනම් වී තිබෙන්නේ ද ඒ අවට ප්‍රදේශයයි.

කලීෆා Death is Hard Work නමින් 2015 වසරේදී රචනා කළ නවකතාව ලැරී ප්‍රයිස් ඉංග්‍රීසියට පරිවර්තනය කර තිබෙනවා. මේ කෘතියට මුල්වී තිබෙන අත්දැකීම ගැන ඔහු පවසන්නේ,

සිරියාවේ ජීවිතේ  

‘‘මට ඇතිවුණු හෘදයාබාදයත් සමග මොනාවේවිදැයි හිතන්න ගත්තා. තමන්ගේ පවුලේ සාමාජිකයින්ගේ  නිසල දේහය ගමට අරන් යන්න වෙලාවක්, මාර්ගයක් නැතිව ඔහේ බලාහිඳින්න සිද්ධ වුණු සිරියානුවන් ගැන 2012-2013 දී කතා රාශියක් අහන්න, දකින්න ලැබුණා, අදාළ තැනැත්තා මියගිය ස්ථානයේම ඔහුගේ දේහය රැඳී තිබුණත්, ගමේදී මේ වගේ දෙයක් සිද්ධ වුණොත් මිනිස්සු කරන්ගේ තමන්ගේම ගෙවත්තේ ඔවුන්ව මිහිදන් කරදැමීමයි‘‘ යන්නයි. 

Death is Hard Work කෘතියට පදනම් වී තිබෙන්නේ සිය පවුලේ මිනීවලේ තමා මිහිදන් කළයුතු බවට වූ මියගිය පියාගේ අවසන් කැමැත්ත ඉටුකරන අටියෙන් ඔහුගේ නිසල දේහය ද රැගෙන අලප්පෝ ආසන්නයේ තිබෙන අනාබියා වෙත යන සහෝදරයින් දෙදෙනෙකුගේ හා සහෝදරියකගේ අසීරු ගමනයි.

සාමාන්‍යයෙන් මේ ගමනට පැය දෙකක් පමණක් ගතවුවද යුද්ධයෙන් දරුණු ලෙස පීඩාවට පත්ව සිටින සිරියාව තුළ මෙවැනි චාරිකාවක් අතරතුරදී මුහුණපාන්නට සිදුවන්නේ අතිශය කටුක අත්දැකීම් වලටය. 

Death is Hard Work හා ෆෝක්නර්ගේ  As I Lay Dying 

Death is Hard Work කෘතිය ගැන පළවන බටහිර විචාර තුළ එය විලියම් ෆෝක්නර්ගේ As I Lay Dying කෘතිය සමග කරට කර තරගවැදිය හැකි සුවිශේෂී කෘතියක් බව සඳහන් කරයි. 

මේ නවකතාවට පදනම් වී තිබෙන්නේ මරණය පමණක්ම නොවෙයි. මෙහි නිරූපණය වෙන ප්‍රධාන චරිතය මෙන්ම වැඩිමහල් සහෝදරයා ද වන බොල්බොල් ගැන අදහස කලීෆාගේ සිතේ පැළපදියම් වී තිබෙන්නේ මීට 20 වසරකට පෙරාතුවයි. 

‘‘බොල්බොල් කියන චරිතය ගොඩක් කාලෙක ඉඳන් මගේ හිතේ සනිටුහන් වී තිබුණා. මේ වගේ තැනැත්තෙකු හැමදේම ගැන දැඩි බියෙන් පසුවෙනවා, අතීතය, අනාගතය, රෙජීම් පාලනය වගේම ආදරේට පවා ඔවුන් බයයි. ඉතිං, මං මේ චරිතය පිටු අතරට ගෙනාවා‘‘

සිරියානු කාන්තාවන්ගේ ඉරණම පිටු අතරට 

නවකතාවේදී බොල්බොල්ගේ සොහොයුරිය වන ෆාතිමාගේ අසාර්ථක විවාහය, ඇය සතු බුද්ධිය මෙන්ම, බොල්බොල්ගේ අනෙක් සොහොයුරා වන  හුසේන්ගේ ‘නිර්භීතභාවය හා කවටකම්‘, බොල්බොල් ‘බියගුළු මෙන්ම හැමවිටම යටත් ස්වරූපයෙන් කටයුතු කරන අන්දම ගැන ද කලීෆා විස්තර කරයි.

නිසල දේහයක් ද රැගෙන යුද ගැටුම් වලට මැදිවුණු පෙදෙසක් මැද්දෙන් යන මේ පිරිසට අතිශය භයානක අත්දැකීම් වලට මුහුණදීමට සිදුවන අතර මුරකපොළු ගණනාවක් මැදින් ඇදී යන අතරදී සිදුවන  අත්අඩංගුවට පත්වීම, රඳවා තබාගැනීම, සහෝදර සහෝදරියන් අතරේ සිදුවන අඬදබර ආදිය ද මෙහි සටහන් වී තිබේ. ‘‘පියාගේ නිසල දේහය වළදැම්මට පස්සේ ඔවුන් නැවතත් තනිකමින් පිරුණු හුදකලා ජීවිතයට පිවිසුණේ කොහොමද කියලා හිතන්න ගත්තා, මේ යුද්ධය ඔවුන්ව එකිනෙකාගෙන් වෙන්කර දමාවි කියන බිය ඔවුන්ගේ ඇස්වල ලියැවී තිබෙන නිසා එකිනෙකාගේ ඇස් දිහා පවා නොබලා හිටියා.‘‘ 

‘‘ජීවිතය හා මරණය කියන්නේ නිළ ලියවිලි විතරයි‘‘

ඔවුන් යන මාවතේදී පියා මියගොස් ඇති බව දැක්වීමට නිළ ෆැක්ස් පණිවිඩයක් එනතෙක් බලාහිඳින අතරතුරදී  මුරකපොල්ලක රාජකාරි කරන පොලිස් නිළධාරියෙකු වරෙක පවසන්නේ, ‘‘ජීවිතය හා මරණය කියන්නේ නිළ ලියවිලි විතරයි‘‘ යන්නයි. කෘතියේ එන මේ අත්දැකීම ගැන විස්තර කරන කලීෆා පවසන්නේ,  

‘‘අපි මවපු හීන බොඳවෙලා ගිහිං, සබැඳියාවන් නැතිවෙලා ගිහිං, පවුලේ පිරිස් දැඩි දුෂ්කරතාවන්ට මුහුණ දෙනවා, මේ වෙද්දි සිරියාවේ තත්ත්වය වෙනස් වෙලා. හුසේන්ගේ, ෆාතිමාගේ හීන අහිමිවෙලා ගියා, බොල්බොල්ට කවදාවත් කිසිම හීනයක් තිබුණේ නැහැ‘‘ යන්නයි. 

මියැදී ගිය පියාගේ මළ සිරුර කුණු වීමට පටන්ගත්විට එය ගරාවැටෙන සමාජයේ ව්‍යාකූලත්වය හා කෝලාහල මැද ශේෂ වන්නට විය. මොවුන්ගේ පියා ගුරුවරයෙක්, ඒ කියන්නේ 1960 දී සමාජයේ මතය නිර්මාණය කරපු අයෙක් වුවත් තමන්ගේ වටිනාකම් වෙනුවෙන් පෙනී ඉන්න බියෙන් පසුවුණු කෙනෙක්, ලැජ්ජාවක් නැති රටක් මැද්දේ නිසල සිරුරක් හොවා තියෙනවා. 

විඥානවාදී පරම්පරාව 

අබ්දුල් ලතීෆ් නම් වන මේ මළ මිනිසාගේ චරිතය ද කෘතියේ දක්වා තිබෙන ප්‍රධාන චරිතයකි. ලතීෆ්ගේ චරිතය මෙන්ම ඒ වටා දිවෙන දේශපාලන වාතාවරණය ගැන පැහැදිලි කරන කලීෆා, ‘‘මේ පියා හා 1960- 1970 දී ඔහුගේ පරම්පරාවේ හිටපු අය ගැන මට කතාකරන්න වුවමනා වුණා. මේක සිරියාවට අතිශයින්ම වැදගත්, ඉරාකයේ හා ඊජිප්තුවේ ජාතිකත්වය දැඩිව ඉස්මතු වී තිබුණු අතර මෙය පැතිරී යන්නේ පලස්තීනයේ අනුග්‍රහයෙන් යුතුවයි, මේ පරම්පරාව අතිශය විඥානවාදීයි.‘‘  

නීතිය අද වෙද්දි වෙනස් වෙලා ගිහිං තියෙනවා වගේම ගල්ෆ් කලාපය අතිශයින් වැදගත් තැනක් බවට පත්වී තිබෙනවා. අරාබි ජාතිකත්ව ව්‍යාපාරයේ විපාක අත්විඳින්න සිද්ධ වෙලා තියෙන්නේ අපිටයි, මේ පරම්පරාව කාලය තුළ හිරවෙලා ඉන්නවා, ඔවුන් අංශභාගයට ලක්වෙලා. අරාබි ජාතීන් කියන්නේ කවුද ?. ඇත්තටම, සිරියානු ජනතාවට මේ ප්‍රශ්නය තවදුරටත් වැදගත්වෙන්නේ නැහැ.

මිනිස්සු දැඩි ලෙස විඩාවට පත්වෙලා. ආර්ථිකය කඩාගෙන වැටිලා, ඒත් ජීවිතය ඔහේ ගලා යනවා, සිරියානුවෝ ජීවිතයේ අලුත් මායිමක් හොයාගෙන යනවා. යුද්ධ කාලයේදී ඉපදුණු අලුත් පරම්පරාවට රෙජීමය ගැන කිසිම අදහසක් නැහැ. මං පාසල් අධ්‍යාපනය ලබන කාලේදී මේ විඥානය ගැන දැනගෙන හිටියා. සමහරවිට අලුත් පරම්පරාවට අනාගතය ගැන දුරදක්නා නුවණක් නැතිව ඇති, ඒ වගේම රෙජීමය මායාවක් වගත් ඔවුන් දන්නේ නැහැ‘‘ 

‘‘හැම දවසකදීම අලුත් කතාවක් කියන්න තියෙනවා‘‘ 

සිරියාවේ මිනිස්සු අත්විඳින අතිශෝචනීය ජීවිතය ද කලීෆාට අතිශයින්ම වැදගත්ය. ‘‘අපිට හැම දවසකදීම අලුත් කතාවක් කියන්න තියෙනවා, ඉතිං අපි ඒ කතාව ලෝකයට කිව යුතුමයි. ඒත්, මං බොහොම හිමින් ලියන ලේඛකයෙක් හින්දම පොත් ගණනාවක් රචනා කරලා නැහැ, ඒ වගේම වේගයෙන් ලියන්න වුවමනාවකුත් නැහැ‘‘  

Death is Hard Work කෘතියේදී කලීෆාගේ ලේඛන ශෛලිය වෙනම මාවතකට ගමන් කර ඇති බව ඔහුගේ විශ්වාසයයි. ‘‘මගේ රචනා ශෛලියත් මෙමගින් වෙනස් වුණා. ලේඛනය අතිශය ශක්තිසම්පන්න විය යුතු නිසාම කෙටි නවකතාවක් රචනා කිරීමේ වුවමනාවක් මට තිබුණා‘‘ ඔහු ඒ ගැන පැහැදිලි කරමින් පවසයි. 

ඔහු රචනා කළ No Knives in the Kitchens of This City කෘතියට 2013 වසරේදී සාහිත්‍යය වෙනුවෙන් වූ නගුයිබ් මෆොව්ස් සම්මානය හිමිවිය. No One Prayed On Their Graves නමින් අලප්පෝවේ රජ කළ ඔටෝමන් රජු පදනම් කරගනිමින් ඔහු රචනා කළ කෘතිය ද ප්‍රකාශයට පත්වීමට නියමිතය. 

කලීෆා 1964 දී ඉපද හැදී වැඩෙන්නේ අලප්පෝ ආසන්නයේ වන අතර දරුවන් 13 දෙනෙකුගෙන් යුතු පවුලේ පස්වැන්නා ඔහුය. නීති උපාධියක් ලබාගෙන ලේඛනයේ නිරත වූ කලීෆා Aleph සඟරාවේ සමාරම්භක ලේඛකයෙකු වූ අතර මෙය කෙටි කලකින්ම සිරියානු රජය විසින් තහනමට ලක්කෙරුණි. 

සිරියාවේ පිහිටි නිවසේ නැවතී හිඳ ලේඛනයේ යෙදීමට වඩාත් ඇළුම් කරන කලීෆා, ඔහුගේ හිතමිතුරන් මෙන්ම පවුලේ උදවිය ද සිරියාවෙන් නික්මී ගියද ඔහු මේ රටට දැඩිව ඇළුම් කරන බව සිය ලේඛන තුළ පවා සටහන් කර ඇත. 

ලේඛකයෙකුට තමන්ගේම මිනිසුන් වෙනුවෙන් කරන්න ඉතිරි වෙලා තියෙන යුතුකම මොකක්ද ?, කලීෆා ඒ ගැන පවසන්නේ මෙලෙසිනි. ‘‘මං ඉදිරියේදී ඩැමස්කස් නගරය, නැත්නම් 2000 – 2010 දී සිරියාව ගැනත් ලියාවි. තව බොහෝ දේවල් ගැන ලියන්න ඉතුරු වෙලා තියෙනවා.

මගේ මිනිස්සු වෙනුවෙන් කරන්න පුළුවන් මොකක්ද ?, යුරෝපයේ ජීවත්වීම ද ?, සමහරවිට, මං සිරියාවේ ජීවත්වෙන නිසාම මගේ මිනිස්සු සමග කාලය ගතකරන්න ඉඩකඩ ලැබී තියෙනවා. මං බොහොම ශක්තිසම්පන්න බලාපොරොත්තු සහගත කෙනෙක්‘‘  

(2019 මාර්තු 31 වැනිදා ‘අනිද්දා‘ පුවත්පතේ පළවූවකි)