පීටර් ෂ්වාස්
ලිබියානු යුද්ධය ලෝක දේශපාලනයේ සන්ධිස්ථානයක් සලකුනු කරයි.
ටියුනීසියාවේ හා ඊජිප්තුවේ විප්ලව පුපුරා යාමෙන් යන්තම් සති කිහිපයකට පසුව හා මුවම්මර් ගඩාෆිට එරෙහි ඊනියා කැරැල්ල ඇරඹී යන්තම් දින කිහිපයකට පසුව එක් රැයකින්ම වාගේ එරටට බෝම්බ හෙලීමේ තීන්දුව ගනු ලැබිනි. ඇෆ්ගනිස්ථානයේ හා ඉරාකයේ යුද්ධ වලට සපුරා පටහැනි ලෙස ප‍්‍රහාරයේ මූලිකත්වය ගත්තේ, පසුව ඊට එකතුවූ එක්සත් ජනපදය විසින් නොව, හිටපු යුරෝපීය යටත් විජිත බලවතුන් වන දැන් ඉතාලිය ද ඇතුලත් ප‍්‍රන්සය හා මහා බි‍්‍රතාන්‍යයයි. 1956 සූවස් යුද්ධයෙන් ඉවත්වීමට සිදුවූ තැන් සිට ප‍්‍රථම වතාවට ප‍්‍රන්සය හා බි‍්‍රතාන්‍ය යලිදු වතාවක් අරාබිකරයේ යුද්ධයක් දියත්කර තිබේ.
පැබ්ලෝවාදීන්ගේ සිට සමාජ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදීන් හා හරිතයින් දක්වා වූ ව්‍යාජ වම්මුන් විසින් සහයෝගය දී තිබෙන යුද්ධය නිල වශයෙන් අංඟලක්ෂනය කර ඇත්තේ "මානුෂිකවාදී” මැදිහත්වීමක් ලෙස ය. එහෙත් එය පැහැදිලිව ම අධිරාජ්‍යවාදී ව්‍යවසායකි. එය කාන්තාර රටේ විශාල තෙල් හා ගෑස් ද පැරනි අධිරාජ්‍යවාදී බලවතුන් හා නැඟී එන චීන බලවතා අතර ඇවිල යන සටන වටා අප‍්‍රිකාවේ අමුද්‍රව්‍ය හා වෙලඳපොලවලට පිවිසීම හා කලාපයේ අධිරාජ්‍යවාදී අවශ්‍යතාවන්ට තර්ජනය කරන උතුරු අප‍්‍රිකාවේ හා මැද පෙරදිග විප්ලවය මැඩීම සම්බන්ධ ප‍්‍රශ්නයකි.
යුද්ධය සමඟ වර්ධනය වී ඇති ප‍්‍රචන්ඩත්වය වනාහි ප‍්‍රමුඛ අධිරාජ්‍යවාදී බලවතුන් අතර කටුක ගැටුම හා එම රටවල් තුල ම උග‍්‍ර වන පන්ති ප‍්‍රතිවිරෝධතා යන දෙකේම ප‍්‍රතිපලයකි. බොහෝ යුද්ධ මෙන්ම ලිබියානු යුද්ධය ද පාර්ශවීය වශයෙන් තීරනය වී ඇත්තේ දේශීය දේශපාලන අභිපේ‍්‍රරනයන් ගෙනි. එය අවධානය සමාජ ගැටුම් වලින් වෙනතකට හැරවීමටත් ඒවා ප‍්‍රචන්ඩ ලෙස මැඩීම සඳහා අවශ්‍ය තත්වයන් නිර්මානය කිරීම සඳහාත් සේවය කරයි. සාකෝසි මෙන්ම බර්ලුස්කෝනිත් බෙහෙවින් අපකීර්තියට පත් කප්පාදු පියවර කම්කරු පන්තිය මත පැටවීමේ ක‍්‍රියාදාමයක නිරතව සිටිති. මාස ගනනක් තිස්සේ දෙදෙනා ජනප‍්‍රියත්වයෙන් අන්තයටම පිරිහී ඇති බව ජනමත විමසුම් වලින් පෙන්නුම් කරයි.
අපේ‍්‍රල් 19දා ලෝක සමාජවාදී වෙබ් අඩවියේ "ලිබියානු යුද්ධය හා අන්තර් අධිරාජ්‍යවාදී ගැටුම් උත්සන්න වීම” යන මැයෙන් පලවූ ලිපියකින් යුද්ධය පුපුරා යාමෙන් පසුව ප‍්‍රන්සය බි‍්‍රතාන්‍ය හා එක්සත් ජනපදය අතර එක් පසෙකින් ද ජර්මනිය සමග අනෙක් පසෙන් ද එන්ට එන්ටම වර්ධනය වන කටුක ගැටුම් කෙරේ අවධානය යොමුකර තිබුනි. පලමු වතාවට ජර්මනිය සිය සම්ප‍්‍රදායික මිතුරන් වන ප‍්‍රන්සය බි‍්‍රතාන්‍ය හා එක්සත් ජනපදයට විරුද්ධව එක්සත් ජාතීන්ගේ ආරක්ෂක මන්ඬලය තුල රුසියාව චීනය ඉන්දියාව හා බ‍්‍රසීලය සමඟ පොදු පෙරමුනකට පැමිනියේ ය. එය ලිබියාව පිලිබඳ යෝජනාවට ඡන්දය දීමෙන් වැලකුනු අතර යුද්ධයට එක් නොවීය. ඒ අතර ප‍්‍රන්සය බි‍්‍රතාන්‍ය හා එක්සත් ජනපදය යෝජනාවට ඡන්දය දෙමින් අර්බුදයේ ආධිපත්‍යය සියතට ගත්හ.
මෙම ආරවුල අහම්බයක් නොවූ අතර එය ජර්මනිය හා ප‍්‍රන්සය අතර ප‍්‍රගාඪ ආර්ථික හා දේශපාලන මතභේදවල මෙන්ම යුරෝපීය සංගමය තුල අර්බුදයේ වැඩි දියුනු ස්වභාවයේ ප‍්‍රතිපලය විය. 1957 රෝම ගිවිසුමේ පටන් යුරෝපීය ප‍්‍රජාවේ හා යුරෝපීය සංගමයේ කොඳු නාරටිය බවට පත්ව තිබුනේ ෆ‍්‍රැන්කෝ-ජර්මානු අක්ෂයයි. එම දෙරට පශ්චාත් යුද්ධ යුරෝපයේ දේශපාලන තත්වය හැඩගැස්වීමේ ප‍්‍රමුඛ ක‍්‍රියාකලාපයක් ඉටුකල අතර යුරෝව පොදු යුරෝපීය මුදල ලෙස ස්ථාපිත කල ලොකුම ආර්ථිකයන් විය. මෙම අක්ෂය දැන් පැහැදිලි විභේදන රේඛා පෙන්නුම් කරයි.
දශක ගනනාවක් තිස්සේ යුරෝපයේ දේශපාලන හා මිලිටරි එකමුතුව පවත්වාගෙන යාමේ ප‍්‍රතිපත්තියක් අනුගමනය කල එක්සත් ජනපදයේ පිලිවෙත බර්ලිනය නිල වශයෙන් විරුද්ධවූ යුද්ධයකට සහභාගී වෙමින් මුලුමනින්ම පාහේ කටුගා දමා ඇත.
එජා ආරක්ෂක මන්ඬලයේදී ලිබියාව පිලිබඳ ඡන්දය මත ඇතිවූ උනුසුම් විවාදය ජර්මනිය තුලම ද පුපුරා ගියේය. සියලු පක්ෂවල ප‍්‍රමුඛ දේශපාලඥයින් මෙන්ම විවිධ මාධ්‍ය ප‍්‍රකාශන ද අදහස් කලේ විදේශ ඇමති ගයිඩෝ වෙස්ටවේල් ඡන්දය මඟහැරීමෙන් "බරපතල වැරැුද්දක්” කර ඇති බවයි. යුද්ධයට සහභාගී නොවීමට එරට තීරනය කර තිබියදී වුවත් සිය සම්ප‍්‍රදායික මිතුරන්ට විරුද්ධව ජර්මනිය ඊනියා බි‍්‍රක් රටවල් එනම් බ්‍රෙසීලය රුසියාව ඉන්දියාව හා චීනය සමඟ පොදු පෙරමුනකට කිසිසේත්ම නොයා යුතුව තිබුන බව ඔවුහු අවධාරනය කලහ.
ස්පීගල් ඔන්ලයින් ප‍්‍රකාශයක් තුල මෙම විවේචනය පහත සඳහන් පරිදි සාරාංශ ගතකොට තිබුනි. "මේ වන තෙක්ම ජර්මනිය සඳහා නියාමයව පැවතුනේ ඇමරිකාව හා ප‍්‍රන්සය සමඟ පෙල ගැසීමයි. සෑම කල්හි ම එය පහසු කටයුත්තක් වූයේ නැත. සමහරවිට ඉරාක යුද්ධයට පෙරාතුව මෙන් එය නොකල හැකිව තිබුනි. ඒ කාලයේ දී ජර්මානු ෆෙඩරල් සමූහාන්ඩුවට ප‍්‍රධාන හවුල්කරුවන් දෙදෙනෙකු අතරින් අයෙක් තෝරාගැනීමට සිදුව තිබුනි. කෙසේ වුවත් ස්ථිර විශ්වාසයව පැවතියේ මොනම කොන්දේසියක් යටතේ වුවත් එකවිට ඒ දෙදනාටම විරුද්ධ විය නොහැකි බවයි. ආන්ඩුව දැන් ජර්මානු දේශපාලනයේ එම මූලික ශික්ෂා පදයෙන් බැහැර වී ඇත.
ඉතිහාසය දෙස ආපසු හැරී බැලීමක්
ආරක්ෂක මන්ඬලයේ ජර්මානු ඡන්දය විසින් ඇතිකල අනතුරු ඇඟවීම වටහාගැනීම පිනිස යමෙක් කල යුත්තේ ඉතිහාසය දෙස හරී බැලීමයි. 19වන සියවසේ ජර්මානු විදේශ ප‍්‍රතිපත්තිය අධිකාරවත් කල දේශපාලනිකව හුදෙකලා වීම පිලිබඳ භීතිය එවක චාන්සලර්ව සිටි ඔටෝ වොන් බිස්මාක් "සන්ධානයන් පිලිබඳ දුස් ස්වප්නය” ලෙස හැඳින්වීය.
1871දී ජර්මානු අධිරාජ්‍ය පිහිටුවීම යුරෝපීය මහාද්වීපයේ බල තුලනය ප‍්‍රගාඪ ලෙස වෙනස් කලේය. ජර්මානු අධිරාජ්‍යයේ ආරම්භක අවධියේ බි‍්‍රතාන්‍ය පාර්ලිමේන්තුවේ පහල මන්ත‍්‍රී මන්ඬලයෙහි ටෝරි නායකයාව සිටි බෙන්ජමින් ඩිස්රායෙලි "බල තුලනය මුලුමනින්ම විනාශ වී ඇතැයි” ප‍්‍රකාශ කලේය. ඒ වනතෙක් බි‍්‍රතාන්‍ය අවිවාදිත ප‍්‍රමුඛ ලෝක බලවතා විය. ප‍්‍රන්සය රුසියාව හා ඔස්ටි‍්‍රයාව යන ප‍්‍රධාන බලවතුන් යුරෝපීය මහාද්වීපයේ බල තුලනය පවත්වා ගනිද්දී ඇය සාගරය පාලනය කලාය. ප්රුසියානු අධිකාරය යටතේ ජර්මනිය එක්සත් කිරීමත් සමග පැරනි මහා බලවතුන්ගේ තත්වයට අභියෝග කරමින් මහාද්වීපය මධ්‍යයේ නව මහා බලවතෙකු හිස එසවීය.
බිස්මාක්ගේ විදේශ ප‍්‍රතිපත්තිය සැලසුම් කරන ලද්දේ ජර්මනියට සතුරුව මෙම මහා බලවතුන්ගේ සන්ධානයක් වැලැක්වීම අරමුනු කරගෙනය. බෝල්කන්හි තුර්කි අධිරාජ්‍යයේ උරුමය මත හටගත් ආරවුල කුරිරු ලෙස ගසා කමින් අනෙකුත් බලවතුන් එකිනෙකාට විරුද්ධව කා කෙටවීම මඟින් බල තුලනය පවත්වා ගැනීම සඳහා මේ කාරනයේ දී බිස්මාර්ක් සන්ධානයන්ගේ සංකීර්න පද්ධතියක් වර්ධනය කලේය.
කෙසේ වුව ද බිස්මාර්ක්ගේ ක‍්‍රමය ක‍්‍රියාත්මක කල හැකි වූයේ ජර්මනිය ප‍්‍රාථමිකව ම එහි අභ්‍යන්තර ආර්ථික තහවුරුකම පිලිබඳ උත්සුකය කෙරෙහි මිස එහි අධිරාජ්‍ය අරමුනු කරා නො එලඹුනුතාක් දුරට පමනි. 1890 ගනන් වලින් පසුව මෙය තවදුරටත් එසේ නොවීය. ඒ අවධිය වන විට පලවන විල්හෙල්ම් මියගිය අතර කෙටි කඹ ඇදීමකින් පසුව ඔහුගේ මුනුබුරාවූ දෙවන විල්හෙල්ම් ඒ තැනට පත්වූ අතර ඔහු බිස්මාක් සමග ඇතිකරගත් ගැටුම් බිස්මාක්ගේ ඉල්ලා අස්වීමට තුඩු දුන්නේය. බිස්මාක්ගේ ක‍්‍රමය බිඳ වැටීම හා ජර්මානු විදෙස් පිලිවෙතේ වෙනස්කම් එබැවින් නිතරම ප‍්‍රකාශිත වූයේ රටේ ඉහලම නායකත්වයේ වෙනස්කම් මගිනි. කෙසේ වෙතත් මෙය චිත‍්‍රයේ කොටසක් පමනක් විය.
තීරනාත්මක සාධකය වූයේ ජර්මනියේ සැලකිය යුතු ආර්ථික වර්ධනයයි. එයට අමුද්‍රව්‍ය හා ලෝක වෙලඳපොලට පිවිසුම අවශ්‍ය කලාක් මෙන්ම සමුච්චිතවූ එහි ප‍්‍රාග්ධනය සඳහා නව ආයෝජන අවස්ථාවන් ද සලසා ගතයුතු විය. මෙහි ප‍්‍රතිපලය වූයේ සාගරයේ බි‍්‍රතාන්‍ය ආධිපත්‍යයට තරඟයක් බවට පත්වූ නාවික බලඇනියක් ගොඩනැඟීමයි. බැග්ඩෑඩ් දුම්රිය මාර්ග ව්‍යාපෘතිය ජර්මානු ප‍්‍රාග්ධන ආයෝජන සඳහා නැගෙනහිරට මාවත පෑදූ අතර ජර්මානු අධිරාජ්‍යයේ ප‍්‍රසාරනය සඳහා යටත් විජිත හඹායාම ද සිදුවිය. පසුව ජර්මානු තත්වය සූත‍්‍රයක් තුල ට්‍රොට්ස්කි මෙසේ සාරාංශ ගත කලේය: "ජර්මනියේ නිෂ්පාදන බලවේග එන්ට එන්ටම වේගවත් වෙත්ම ඒවා තව තවත් ගතික බලයක් අත්කර ගනිත්ම දුප්පත් ප‍්‍රාදේශීය සත්වඋද්‍යානයක් තුල "කූඩුව” ක‍්‍රමයට එකට බැඳුනු පද්ධතියක් වූ යුරෝපීය රාජ්‍ය පද්ධතිය තුල තව තවත් හුස්ම හිරවෙයි."
ඒ අනුව තත්වය වර්ධනය වූයේ බිස්මාක් වලක්වා ගැනීමට උත්සාහ කල ආකාරයට ම ය. අනෙකුත් ප‍්‍රමුඛ බලවතුන් ජර්මනියට එරෙහිව බලමුලු ගැන්වෙමින්, 1902 දී එය බොහෝ දුරට හුදෙකලා කලේය. බි‍්‍රතාන්‍ය ප‍්‍රන්සය හා රුසියාවෙන් සැදුම්ලත් සම්බන්ධීකරනය කල විරුද්ධවාදී පෙරමුනකට මුහුනදීම සඳහා මිතුරෙකු වශයෙන් ජර්මනියට ඉතිරි වූයේ ඔස්ටි‍්‍රයා-හන්ගේරියාව පමනි. පලමු හා දෙවන ලෝක යුද්ධ වලදී ගැටුනු සන්ධානයන් හා බල කඳවුරු බොහෝකොටම තීරනය වූයේ මෙම අදියරේදී ය.
දෙවන ලෝක සංග‍්‍රාමයෙන් අනතුරුව "ජර්මානු ප‍්‍රශ්නය” නිෂ්ක‍්‍රීය කරනු ලැබුවේ බටහිර ජර්මානු රාජ්‍යය උතුරු අත්ලාන්තික් ගිවිසුම් සංවිධානය (නේටෝ) හා යුරෝපීය ප‍්‍රජාව තුලට ඒකාග‍්‍රිත කිරීමෙන් ය. ෆෙඩරල් සමූහාන්ඩුව ජර්මානු අධිරාජ්‍යයේ ප‍්‍රමානයෙන් අඩක් පමනක් වීමේ කාරනයෙන් ඒ සඳහා පහසුකම් සැලසුනි. ජර්මනිය හා ප‍්‍රන්සය අතර ක‍්‍රියාකාරී දේශපාලන හා ආර්ථික සහයෝගීතාවය වැඩී ගියේය. ප‍්‍රන්සය ජර්මනියේත් අනෙක් අතටත් ඉතා වැදගත් වෙලඳ සහකරුවෙකු විය.
"ජර්මානු ප‍්‍රශ්නය” යලි මතුවීම
කෙසේ වෙතත් 1990 ජර්මානු එක්සත්වීම සමග "ජර්මානු ප‍්‍රශ්නය” යලි මතුවීම එය නැවතත් ඇටුවන් බැසීමට තුඩු දුන්නේය. ජර්මනිය එක්සත්වීම හා යකඩ තිරය බිඳ වැටීම යුරෝපයේ සමතුලිතය කඩාකප්පල් කලේය. එවක දී බි‍්‍රතාන්‍ය ප‍්‍රන්ස හා ඉතාලි ආන්ඩු ජර්මනිය එක්සත්වීම කෙරෙහි විරුද්ධ වූ බව ප‍්‍රකට කරුනකි. එහෙත් ඔවුනට එය නතර කල නොහැකි විය.
යුරෝපීය සංගමය නිර්මානය කිරීමෙන් හා පොදු යුරෝපීය මුදලක් හඳුන්වාදීම මඟින් ජර්මනිය කොටු කිරීමට අවසානයේදී ඔවුහු එකඟ වූහ. එමගින් ප‍්‍රන්සය ආර්ථික වශයෙන් වඩාත්ම ඉදිරියෙන් සිටින සිය අසල්වැසියා මත පාලනය සහතික කර ගැනීමට බලාපොරොත්තු විය. මූල්‍ය සංගමයකට පෙරාතුව යුරෝපීය දේශපාලන සංගමයක් සඳහා වූ මුල් ජර්මානු ඉල්ලීම චාන්සලර් හෙල්මුට් කෝල් විසින් ප‍්‍රතික්ෂේප කලේය. ඒ වෙනුවට ඔහු පැවසුවේ, යුරෝපීය පොදු වෙලඳපොලක් හා තනි මුදලක් පිලිබඳ තර්කය මත පදනම්ව අනුක‍්‍රමයෙන් එකට එකතුවිය හැකි බවයි.
පසුව එලඹි වසරවල යුරෝවේ ආර්ථික ගතිකය යුරෝපයේ ප‍්‍රසාරනයට හා ගැටුමින් තොරව තහවුරු වීම කරා ගමන් කරනු ඇතැයි පුලුල්ව විශ්වාස කරන ලදී. 2000 වසරේදී ජර්මානු විදේශ ඇමති හරිත පක්ෂයේ ජොෂ්කා ෆිෂර් බෙහෙවින් අවධානයට යොමුවූ යුරෝපීය සමූහාන්ඩුවක් පිලිබඳ අරමුන එලිදක්වමින් හම්බෝල්ඩ් විශ්ව විද්‍යාලයේදී දේශනයක් පැවැත්වීය. යුරෝපීය සංගමය ම 2007 වන විට සාමාජිකයින් 27 දෙනෙකුගේ එකතුවක් දක්වා පුලුල්වූ අතර 1999දී යුරෝව ගිනුම්කරන කටයුතු සඳහා ද 2002 වසරේදී මුදල් නෝට්ටු හා කාසි නිකුත් කිරීම සඳහා ද හඳුන්වා දෙනු ලැබ තිබුනි. එතැන් පටන් එය යුරෝපීය සංගමයේ සාමාජික රටවල් 17ක නිල ව්‍යවහාර මුදල බවට පත්විය.
කෙසේ වුව ද දේශපාලන ඒකාග‍්‍රකරනයේ ක‍්‍රියාවලිය කොර ගසමින් තිබුනි. 1990දී පවා යුරෝපීය බලවතුන් යුගෝස්ලාවියානු අර්බුදය කෙරෙහි පොදු එකඟත්වයකට එලඹීමට අපොහොසත් විය. එරට ඉක්මනින්ම කෑලි වලට කඩා දැමීමට ජර්මනිය උනන්දු වූ අතර ප‍්‍රන්සය හා එංඟලන්තය එවන් පියවරකට විරුද්ධ විය. මෙය එක්සත් ජනපදයේ පාර්ශවයෙන් මැදිහත් වීමකට දොර විවර කල අතර එලඹීමට නියමිත වූ යුද්ධයේ අධිකාරය එරට විසින් හිමිකර ගත්තේය.
2003 ඉරාක යුද්ධය යුරෝපය ගැඹුරින්ම බෙදා දැමීමට හේතු සාධක වෙමින් පොදු යුරෝපීය ප‍්‍රතිපත්තියක් සඳහා වූ සැලැස්මට තවත් පහරක් එල්ල කලේය. එංඟලන්තය හා පෝලන්තය යුද්ධයට සහයෝගය දැක්වූ අතර ජර්මනිය හා ප‍්‍රන්සය ඊට සම්බන්ධ වීම ප‍්‍රතික්ෂේප කලහ.
2005 දී ප‍්‍රන්සය හා නෙදර්ලන්තය පැවැත්වූ ජනමත විමසුම් වලදී යුරෝපීය ව්‍යවස්ථා කෙටුම්පත ප‍්‍රතික්ෂේප විය. 2009 අවසානයේදී ඉදිරිපත් කල විකල්පය එනම්, ලිස්බන් ගිවිසුම දුබල ආදේශකයක් බව තහවුරු විය. යුරෝපීය සංගමයේ විදේශ නියෝජිතවරිය වශයෙන් වැඩි කලඑලියක් නැති කැතරින් ඇෂ්ටන් පත්කිරීම ම පොදු යුරෝපීය පිලිවෙතක් සඳහා තම විදේශ ප‍්‍රතිපත්තිය පාවාදීමට කිසිදු යුරෝපීය ආන්ඩුවක් සූදානම් නොවූ බවට පැහැදිලි සාක්ෂියක් විය.
ලිබියාව පිලිබඳව ප‍්‍රන්සය බි‍්‍රතාන්‍යය හා එක්සත් ජනපදය ඒකාබද්ධව ගත් පියවර සමග යුරෝපය තුල බෙදීම් නව අදියරයකට සේන්දු විය. ප‍්‍රන්සය හා බි‍්‍රතාන්‍ය දේශපාලන හා මිලිටරි යන දෙයාකාරයෙන්ම යුරෝපීය සංගමයේ පවත්නා ව්‍යුහයන්ට පිටින් ක‍්‍රියාත්මක වෙයි. ඉරාක යුද්ධයේ බල අරගලයේදී මෙන් නොව මෙම බෙදීම් තවදුරටත් "පැරනි” හා "අලුත්” යුරෝපය අතර නොව එක් අතකින් ප‍්‍රන්සය බි‍්‍රතාන්‍ය හා බටහිර යුරෝපීය රටවල් කිහිපයක් ද අනෙක් අතින් ජර්මනිය හා නැගෙනහිර යුරෝපීය රටවල් අතර ද වේ.
උතුරු අප‍්‍රිකාව තුල ජර්මානු අවශ්‍යතා
ජර්මානු අධිරාජ්‍යයේ ප‍්‍රතිපත්ති වසර 120කට පෙර දෙවන විල්හෙල්ම් හා ඔහුගේ චාන්සලර් බර්න්හාඩ් වොන් බිලෝ ගේ ආත්මීය අරමුනු කරා සිඳවිය නොහැකිවාක් මෙන්ම, එක්සත් ජාතීන්ගේ ආරක්ෂක මන්ඬල ඡන්දයෙන් ජර්මනිය මඟහැර යාම විදේශ ඇමති වෙස්ටර්වේල්ගේ පුද්ගලික අභිමතයට පැවරිය නොහැකිය. ඒ දෙකම දිගු කාලීන ප‍්‍රවනතා හා වර්ධනයන්ගේ ප‍්‍රතිපලය විය. වෙස්ටර්වේල්ගේ මඟහැරීම කාලයක් තිස්සේ වර්ධනය වී තිබෙන ජර්මනිය හා ප‍්‍රන්සය අතර විදේශ පිලිවෙත හා ආර්ථික වෙනස්කම් පිලිබඳ තර්කාන්විත නිගමනය විය.
ජර්මනිය උතුරු අප‍්‍රිකාවේ හා මැද පෙරදිග තමන්ගේම අවශ්‍යතා අනුයමින් සිටින අතර මේවා ප‍්‍රන්සයේ අවශ්‍යතා සමඟ ගැටෙයි. ලිබියානු යුද්ධයට දෙවසරකට පෙරාතුව ජර්මනියේ ජාත්‍යන්තර හා ආරක්ෂක කටයුතු පිලිබඳ ආයතනය අධ්‍යයනයක් පල කලේය. "මැද පෙරදිග හා උතුරු අප‍්‍රිකාවේ ජර්මානු ප‍්‍රතිපත්ති” යන මැයෙන් වූ වාර්තාව මෙසේ පැවසීය: "1990 වන විට මාග්‍රෙබ් ප‍්‍රදේශ උසුලනු ලැබුවේ ජර්මානු විදේශ ප‍්‍රතිපත්තියේ සීමිත තත්වයක් පමනකි. එහිදී ජර්මානු අවශ්‍යතා පිලිබඳ පැහැදිලි සූත‍්‍රගත කිරීමක් දක්නට නොලැබුනි. කෙසේ වුවත් පසුගිය දශකයේ ජර්මානු විදේශ ප‍්‍රතිපත්තිය තුල කලාපයේ වැදගත්කම නොකඩවා වැඞී ගියේය. ඒ කාරනා තුනක් මුල්කර ගෙනය. බලශක්ති ආරක්ෂාව පිලිබඳ තීරනාත්මක ප‍්‍රශ්නය, සංක‍්‍රමනිකයින්ගේ පැමීනීම වැලැක්වීමේ උත්සාහය හා ත‍්‍රස්තවාදයට හා සංවිධානාත්මක අපරාධ වලට එරෙහි සටනයි.
බලශක්ති සැපයුම ඉහලම ප‍්‍රමුඛත්වය ලැබීය. අධ්‍යයනයට අනුව "මෙම රාජ්‍ය වෙතින් සැපයෙන තෙල් හා ගෑස් ජර්මනියේ බලශක්ති සැපයුමේ වඩ වඩාත් වැදගත් තැනක් අත්කර ගත්තේය. ලිබියාව අද ජර්මනියේ සිව් වැනි වැදගත්ම තෙල් සැපයුම් කරුවාය. ඇල්ජීරියාවට හිමිවන්නේ අටවන ස්ථානයයි.”
අරාබි ලෝකය තුල ජර්මනියේ හා ප‍්‍රන්සයේ එකිනෙකට ගැටෙන අවශ්‍යතා තෙවසරකට පෙරාතුව ඊනියා මධ්‍යධරනී සංඟමය මුල්කරගෙන හටගත් ආරවුල් මධ්‍යයේ මතුපිටට පැමිනියේය. 2007 බලයට පත් තැන් පටන් සාකෝසි මධ්‍යධරනී සංගමය පිහිටුවීමට අදිටන් කරගෙන සිටියේ ය. එයින් අරමුනු කලේ සියලු මධ්‍යධරනී රටවල් ප‍්‍රන්සයේ නායකත්වය යටතේ එක්සත් කිරීමයි. එය නැගෙනහිර යුරෝපය තුල ජර්මනියේ වර්ධනය වන දේශපාලන හා ආර්ථික අනුහසට ප‍්‍රති තුලනයක් ලෙස ගොඩනැංවෙනු ඇතැයි සැලකුනි සාකෝසිගේ සැලසුම් බර්ලිනයේ කටුක ප‍්‍රතිරෝධයක් ඇවිලවීය. ප‍්‍රන්ස යටත් විජිත අභිලාශයන් පුනර්ජීවය ලැබීම යුරෝපීය සංගමය තුල ජර්මනියේ ප‍්‍රමුඛ ක‍්‍රියාකලාපයට අභියෝගයක් වේ යයි එය බියපත් විය. උතුරු අප‍්‍රිකාව තුල ජර්මනියේ අවශ්‍යතාවන් ද තර්ජනයට ලක්ව ඇතැයි විශ්වාස කරන ලදී.
මුලින් සඳහන් කල ආරක්ෂක අධ්‍යයනය මෙසේ සඳහන් කර තිබුනි: "මුලදී මධ්‍යධරනී කලාපයට සැබවින්ම මායිම්වන රටවල් පමනක් ඇතුලත් වන බව ප‍්‍රකාශ කෙරී තිබුනු, මධ්‍යධරනී සංගමයක් සඳහා වන ප‍්‍රන්ස යෝජනාව සලකන ලද්දේ පැහැදිලිව ම කලාපය තුල ප‍්‍රන්ස ආනුභාවය ආරක්ෂා කර පුලුල් කරන මෙවලමක් ලෙසය. ප‍්‍රන්සයේ සුවිශේෂී භූමිකාව විශේෂයෙන්ම ජර්මානු ව්‍යාපාර සඳහා රිනාත්මක බලපෑමක් කරනු ඇත. ජර්මානු නිෂ්පාදන විශ්වාස කටයුතු යයි ද ජර්මානු සමාගම් නියමිත යයි ද සැලකිය හැකිවන අතර මාග්‍රෙබ් ආන්ඩු නියෝජිතයෝ වඩ වඩාත් පුලුල් ජර්මානු මැදිහත් වීමක් සඳහා කැඳවුම් කරති. එහෙත් කොන්ත‍්‍රාත් පිලිබඳ කාරනයට එලඹුනු කල්හි එය අවසන් වනු ඇත්තේ බොහෝවිට ප‍්‍රන්ස ගනුදෙනුවක් ලෙස ය.”
උතුරු අප‍්‍රිකාව පිලිබඳව උනන්දු වන එකම රට ජර්මනිය පමනක් නොවේ. "තරගය දිගු කලක් තිස්සේ උනුසුම් වෙමින් තිබේ. එයට වඩ වඩාත් සංඛ්‍යාවක් ජාත්‍යන්තර තරඟකරුවන් ද සම්බන්ධ වෙයි. එක්සත් ජනපදය, රුසියාව, ස්පාඤ්ඤය, ඉතාලිය, බි‍්‍රතාන්‍ය හා එන්ට එන්ටම චීනය ඉන්දියාව හා ලතින් ඇමරිකානු රාජ්‍යයන් ද බලශක්ති හා අවි ආයුධ අලෙවිය ද ඇතුලු ආරක්ෂක සහයෝගීතාවය සඳහා උනන්දු වන අතර ප‍්‍රදේශීය ප‍්‍රවාහන යටිතල සංවර්ධනය හා පොදුවේ ඉදිකිරීම් ක්ෂේත‍්‍රයේ කොන්ත‍්‍රාත් කටයුතු වලට සම්බන්ධ වෙති.”
ලිබියාව තුල යුද්ධය පුපුරාගිය විට චීනයේ සම්බන්ධකම්හි තරම දකින්නට ලැබුනි. චීන සමාගම් හා 36,000ක් චීන කම්කරුවෝ එරට හැරයාමට නියමිත විය. මධ්‍යධරනී සංගමයට විරුද්ධත්වය පලකල එකම උතුරු අප‍්‍රිකානු රාජ්‍යය ලිබියාව වීම සැලකිය යුතු වේ.
අවසානයේදී මධ්‍යධරනී සංගමය 2008 වසරේ ග‍්‍රීෂ්මයේ පිහිටුවන ලද අතර 2010 මැයි මාසයේදී එහි කටයුතු ආරම්භ කලේය. එහෙත් ජර්මනිය සිය තත්වය රැකගැනීමේදී පුලුල් වශයෙන් සාර්ථක විය. හුදෙක් මධ්‍යධරනී රටවල් පමනක් නොව යුරෝපීය සංගමයේ සියලු රාජ්‍යයන් මධ්‍යධරනී සංගමයේ කොටස්කරුවන් වූ අතර ප‍්‍රන්සයට කලාපය තුල තමන්ගේම පිලිවෙත පැටවීමට එයින් බොහෝ දුෂ්කරතා ඇති විය.
දැන් සාකෝසි ප‍්‍රහාරය පනගැන්වීමට ලිබියාවේ සිදුවීම් ගසාකමින් සිටියි. එහෙත් ටියුනීසියාවේ හා ඊජිප්තුවේ විප්ලව විශේෂයෙන්ම බලයෙන් නෙරපා හල බෙන් අලි හා මුබාරක් වැනි පාලකයින් සමඟ සමීප සම්බන්ධතා පවත්වාගෙන යාම නිසා ප‍්‍රන්සයට ප‍්‍රධාන පහරක් වී තිබේ. සාකෝසි සමග ඒකාබද්ධව බෙන් අලි හා මුබාරක් මධ්‍යධරනී සංගමයේ සභාපතිත්වය ඉසිලූහ. සිය පාර්ශවයෙන් ජර්මනිය නෙරපා හල පාලකයින්ගේ අනුප‍්‍රාප්තිකයින් සමග ගනුදෙනු කිරීමේ හොඳ අවස්ථාවක් එලඹ ඇති බව විශ්වාස කරයි.
ගඩාෆිට එරෙහි කැරැල්ල තමන්ගේ අවශ්‍යතාවන් සඳහා ගසාකෑමට ලිබියාව සාකෝසිට අවස්ථාව උදාකර දී තිබේ. ඔහුගේ විදේශ ඇමතිගේ පවා මවිතයට හේතුවන පරිදි සාකෝසි බෙන්ගාසිහි අන්තර්වාර කවුන්සිලය නිල වශයෙන් පිලිගත් පලමුවැන්නා බවට පත්වෙමින් මිලිටරි මැදිහත්වීම සඳහා තල්ලුව සැපයීය. ඔහුගේ අවදානම් ආරම්භකත්වයට බි‍්‍රතාන්‍ය අගමැති කැමරොන් හා එක්සත් ජනපද ජනාධිපති ඔබාමා සහාය දුන්හ.
යුරෝපීය සංගමයේ අර්බුදය
ජර්මනිය හා ප‍්‍රන්සය අතර විසංවාදයන් විදේශ ප‍්‍රතිපත්තිය පිලිබඳ කරුනුවලට පමනක් සීමා වී නැත. යුරෝව හා යුරෝපීය සංගමය ම අනතුරට ලක් කෙරෙන ආර්ථික හා මූල්‍යමය කාරනා මුල්කරගත් තියුනු ගැටුම් ද පවත්නේ ය.
යුරෝව හඳුන්වාදීමෙන් යුරෝපය තුල අනර්ග එකමුතුවක් ගොඩනැගෙනු ඇතැයි යන හෙල්මුට් කෝල්, ජොෂ්කා ෆිෂර් හා තවත් අයගේ බලාපොරොත්තු ඉටු නො වී ය. ඒ වෙනුවට සිදුවූයේ ආර්ථික හා සමාජ විසංවාද උග‍්‍ර වීමයි. බොහෝ සංඛ්‍යාලේඛන මගින් පෙන්නුම් කරන්නේ, ජර්මනිය හා ප‍්‍රන්සය අතර වර්ධනය වන ගැටුම් හා යුරෝපීය සංගමයේ විභේදන කිසිසේත්ම අහම්බයන් නොවන බවයි.
යුරෝව හඳුන්වාදීමෙන් ජර්මානු ආර්ථිකය බොහෝ වාසි අත්කර ගත්තේය. 1990 ජර්මනිය එක්සත් කිරීමේ වසර හා 2008 අතර කාලය තුල ජර්මානු අපනයන තුන් ගුනයකින් පමන එනම්, යුරෝ බිලියන 348 සිට 984 දක්වා වර්ධනය විය. ආනයන ද සැලකිය යුතු තරමින් එනම්, යුරෝ බිලියන 293 සිට 806 දක්වා වර්ධනය විය.
විශේෂයෙන් වැදගත් වන්නේ විදේශ වෙලඳ අතිරික්තයේ වැඩිවීමයි. 1990 හා 2008 අතර එය තෙගුන විය. ජර්මනිය එක්සත් කිරීමේ මුල් වසරවල එය පහත වැටුනි. එකල ජර්මානු ආර්ථිකය වැඩි අවධානයක් යොමු කලේ විදේශ වෙලඳාමට වඩා දේශීය වෙලඳාම කෙරෙහිය. එහෙත් 1990 ගන්වල විදේශ වෙලඳ අතිරික්තය දිගින් දිගටම වර්ධනය විය. විශාලතම පිම්ම ගත්තේ එය, සියයට 22න් ඉහල ගිය 2000 හා 2005 අතර කාලයේය. 2007දී එය වටිනාකම අතින් වාර්තාගත යුරෝ බිලියන 200ක් විය.
මූලික වශයෙන් සාධක තුනක් ජර්මනියේ අපනයන හා විදේශ වෙලඳාමේ අතිරික්තය ඉහල යාමට දායක විය. යුරෝව හඳුන්වාදීම, යුරෝපීය සංගමය නැගෙනහිර යුරෝපය තුලට ප‍්‍රසාරනය වීම හා 2010 ප‍්‍රතිසංස්කරන න්‍යාය පත‍්‍රය විසින් නිර්මානය කල අඩු වැටුප් ක්ෂේත‍්‍රයයි.
යුරෝව, යුරෝපය තුල මිල උච්චාවචනයන්ගෙන් ජර්මනිය ආරක්ෂා කල අතර, ජාත්‍යන්තරව එම මුදල සාපේක්ෂව පහත් අගයකින් පවත්වාගෙන යාමට උපකාරී විය. ඒ මගින් ජර්මනියේ නිර්යාත කර්මාන්තය යුරෝපය තුලත් ජාත්‍යන්තරවත් ශක්තිමත් කලේය.
2008දී ජර්මනියේ අපනයන වලින් සියයට 63ක් ඇදී ගියේ යුරෝපීය සංගමයේ රටවලට ය. සියයට 43ක් යුරෝ කලාපයේ සාමාජික රටවලට ය. අපනයන වටිනාකමින් තුනෙන් දෙකකට ගෙවනු ලැබුවේ යුරෝ මුදලින් ය. එබැවින් එයට මුල්‍ය උච්ඡාවචනයන්ට ඔරොත්තු දිය හැකිව තිබුනි.
එනමුත් යුරෝව ජර්මානු මුදල කෘතීමව පහත අගයකින් පවත්වා ගත්තේය. යුරෝපීය රටවල් සිය මුදල් ජාතික ව්‍යවහාර මුදල් ලෙස පවත්වා ගත්තේ නම්, එවිට ග‍්‍රීසියේ ඩ‍්‍ර‍්‍රැක්මා ඉතාලි ලීරා හා ප‍්‍රන්ස ෆ‍්‍රෑන්ක් මුදල වැනි උද්ධමනකාරී මුදල් වලට සාපේක්ෂව ඩොයිෂ් මාර්ක් මුදල ද තියුනු ලෙස ඉහල නැඟිය හැකිව තිබුනි. එය එක්සත් ජනපදයේ ඩොලරයට හා ජපාන යෙන් මුදලට සාපේක්ෂව ද ඉහල අගයක් ගත හැකිව තිබුනි. යුරෝව හඳුන්වාදීම නිසා, කෙසේ වෙතත් මුදල් සම්බන්ධතා ස්ථාවරව පැවතුනි.
යුරෝව හඳුන්වාදීමෙන් පසුව දුබල යුරෝපීය රටවල නාමික වැටුප් ද භාන්ඩ හා සේවා මිල ගනන් ද ඉහල නගිද්දී ඒවා ජර්මනියේදී වැඩි නොවූ තරම්ය. ප‍්‍රධාන වශයෙන්ම මෙයට හේතු වූයේ දැවැන්ත පහත් වැටුප් හා සැලකිය යුතු අඩු වැටුප් ක්ෂේත‍්‍රයක් නිර්මානය කල වෘත්තීය සමිති වල ද සහාය ඇතිව ක‍්‍රියාවට නැඟූ ෂ්රඩර් ආන්ඩුවේ 2010 න්‍යාය පත‍්‍රයයි.
ඒ අනුව වසර 2000 හා 2010 කාලයේ, ජර්මනියේ ඒකක ශ‍්‍රම පිරිවැය ඉහල ගියේ අවශේෂ යුරෝපයට වඩා අඩුවෙන් ය. ජර්මනියේ එහි වැඩිවීම වාර්ෂිකව සියයට 0.7ක් වූ අතර යුරෝපීය සාමාන්‍යය සියයට 2.1 විය ග‍්‍රීසියේදී එය සියයට 3ක් ද පෘතුගාලයේ 2.7ක් ද ස්පාඤ්ඤයේ 2.6ක් ද විය ප‍්‍රන්සයේ එය ජර්මනියට වඩා දෙගුනයකටත් වැඩි වේගයකින් එනම් සියයට 1.9ක වාර්ෂික අනුපාතයකින් ඉහල නැගුනි.
එහි ප‍්‍රතිපලය වූයේ යුරෝපයේ ආර්ථික අසමතුලිතතාවන් නාටකාකාර ලෙස ඉහල නැගීමයි. ජර්මනිය විදේශ වෙලඳාමෙහි අතිරික්තයක් වාර්තා කරද්දී ප‍්‍රන්සයේ හා මහා බි‍්‍රතාන්‍යයේ හිඟයන් වර්ධනය විය. එරට දදේනි අනුව 2008 ජර්මනියේ විදේශ වෙලඳ අතිරික්තය සියයට 7.1 විය. ප‍්‍රන්සය සියයට 3.5ක හිඟයක් ද මහා බි‍්‍රතාන්‍යය 6.6 හා පෝලන්තය 6.8ක හිඟ ද වාර්තා කලේය.
යුරෝපීය සංගමය නැගෙනහිරට ප‍්‍රසාරනය වීමෙන් ද ජර්මනියට වාසි සැලසුනි. සම්ප‍්‍රදායික යුරෝපීය සංගමයේ රටවලට එය කල අපනයන වටිනාකම සැලකිය යුතු පරිදි පහත වැටෙද්දී, නව සාමාජික රටවල ජර්මානු අපනයන දෙගුන විය. මෙම රටවල් ජර්මනිය සඳහා පුලුල් කල නිෂ්පාදන පේලි ක‍්‍රමයක් ද විය. විදේශ වෙලඳාමේ සංඛ්‍යා ලේඛන වලට මෝටර් රථ හා යන්ත්‍රෝපකරන වැනි නිමාකල නිෂ්පාදිත අපනයන පමනක් නොව, ඊනියා "ආයතන අතර වෙලඳාම” ද අන්තර්ගත විය. නිෂ්පාදන ක‍්‍රියාවලියේ දී භාන්ඩ කිහිප වතාවක් දේශසීමා හරහා ගමන්කොට තිබුනේ නම්, මෙම "ගෝලීයකරන බලපෑම” සංඛ්‍යා දත්ත වල සටහන් වූ අතර කෘතීම ලෙස වටිනාකම් පුම්බාලීය.
පසුගිය විසි වසර තුල, ජාත්‍යන්තර වෙලඳාමේ කොන්දේසි යුරෝපයේදී පමනක් නොව, ගෝලීයව ද සැලකිය යුතු පරිදි මාරුවී ඇත. අපනයනයේ අර්ථයෙන් ජර්මනිය, එක්සත් ජනපදය පසුකර ගිය අතර ජපානය තියුනු ලෙස පසු පසට තල්ලු විය. කෙසේ වෙතත් ඉදිරියෙන්ම සිටින්නේ චීනය යි. එහි අපනයන 1990 දී ඩොලර් බිලියන 62 සිට 2008 වන විට ටි‍්‍රලියන 1.4ක් දක්වා විසි දෙගුනයකින් ඉහලට පිනුවේය.
ජාත්‍යන්තර ආර්ථික සම්බන්ධතාවන්ගේ තවත් වැදත් උපමානයක් වන්නේ සෘජු විදේශ ආයෝජනයි. (එෆ්ඩීඅයි) ඕඊසීඩී (ආර්ථික සංවර්ධනය හා සහයෝගිතාවය පිලිබඳ සංවිධානය) එය මෙසේ නිර්වචනය කර ඇත: "එෆ්ඩීඅයි නිර්වචනය කෙරෙන්නේ එක් ආර්ථිකයක වැසියෙක් දිගු කාලයක් පොලී ආදායම් ලැබීමේ අරමුන සහිතව තවත් ආර්ථිකයක ව්‍යවසායක වැසියෙකු ලෙස කටයුතු කිරීමයි.”
වෙනත් වචන වලින් කිවහොත් එහි අරමුන ප‍්‍රාග්ධන අපනයන යාන්ත‍්‍රනය හරහා විදේශ රටවල කම්කරුවන් සූරාකෑමයි. ලෙනින් ප‍්‍රාග්ධන අපනයනය අධිරාජ්‍යවාදයේ වැදගත් අංඟයක් ලෙස ඒ වන විටත් හඳුනාගෙන තිබුනි. ඔහු මෙසේ ලිවීය: "නොබෙදුනු බරක් දරන ලද නිදහස් තරගය පැවති අවධියේ පැරනි ධනවාදයට ආවේනික වූයේ භාන්ඩ නිර්යාතයයි. ඒකාධිකාරයන් පාලනය කරන ධනවාදයේ අති නූතන අවධියෙහි එයට ආවේනික වන්නේ ප‍්‍රාග්ධන අපනයනයයි.”
පසුගිය දශක දෙකක කාලය තුල, මෙම ක්ෂේත‍්‍රයේ ද සැලකිය යුතු වෙනස්කම් ඇතිව තිබේ. එහි ඉහල අපනයන අතිරික්තයේ පදනම මත ජර්මනිය වැදගත් ප‍්‍රාග්ධන අපනයන කරුවෙක් බවට පත්ව තිබේ. 1990 සිට විදේශ රටවල ජර්මානු ප‍්‍රාග්ධන ආයෝජන හය ගුනයකින් වැඩිවී ඇති අතර, ජර්මනිය තුල කෙරුනු විදේශ ප‍්‍රාග්ධන ආයෝජන සිව් ගුනයකින් වැඩිවී ඇත.
කෙසේ වෙතත් දදේනි ප‍්‍රතිශතයක් වශයෙන් මෙන්ම, සැබෑ සංඛ්‍යාවන්ට අනුව මහා බි‍්‍රතාන්‍ය හා ප‍්‍රන්සය වැනි පැරනි යුරෝපීය යටත් විජිත බලවතුන් එෆ්ඩීඅයි ක්ෂේත‍්‍රයේ දී ජර්මනිය පරදවා ඉදිරියට යමින් සිටියි.
2008 වසරේදී මහා බි‍්‍රතාන්‍යයේ විදේශ සෘජු ආයෝජන එහි දල දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් සියයට 57ක් විය. ප‍්‍රන්සය සියයට 50ක් හා ජර්මනිය සියයට හතලිහක් විය. සැබෑ සංඛ්‍යාවන්ට අනුව බි‍්‍රතාන්‍ය එෆ්ඩීඅයි අගය යුරෝ ටි‍්‍රලියන 1.8ක් ද ප‍්‍රන්සයේ 1.3ක් හා ජර්මනියේ 1.2ක් විය. ප‍්‍රථම ස්ථානය හිමිකර ගත්තේ යුරෝ ටි‍්‍රලියන 3.5ක් වූ එක්සත් ජනපදයයි.
ජර්මානු එෆ්ඩීඅයි ප‍්‍රධාන වශයෙන්ම සංකේන්ද්‍රනය වූයේ යුරෝපය හා එක්සත් ජනපදය තුලය. 2004 වසරේදී සියයට 50ක් යුරෝපීය සංගමයේ පැරනි රාජ්‍යයන්හිත්, සියයට 30ක් එක්සත් ජනපදයේත් ආයෝජනය කෙරුනි. සියයට 6ක් පමන නව යුරෝපීය සංගමයේ රටවල හා සියයට එකක් පමනක් චීනයේ ආයෝජනය කෙරුනි.
ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අර්බුදයේ ප‍්‍රතිවිපාක
දැන් වන තෙක් ඉදිරිපත් කල සංඛ්‍යා 2008 මූල්‍ය අර්බුදය හටගැනීමට පෙරාතු කාලයට අදාලය. මෙම අර්බුදය ඓතිහාසික සන්ධිස්ථානයකි. මතුපිටට යටින් ඒකරාශීවූ සියලු ආර්ථික ප‍්‍රතිවිරෝධයෝ විප්ලවවාදී ඇඟවුම් සහිත ප‍්‍රධාන දේශපාලන හා ආර්ථික කම්පනයන්ට තුඩු දෙමින් එලිමහනට කඩාවැදී ඇත. පලමු හා දෙවන ලෝක සංග‍්‍රාමයන්ට පෙරාතු අවධියේ මෙන්ම අන්තර් අධිරාජ්‍යවාදී ගැටුම් වැඩීයාම කම්කරු පන්තියට එරෙහි ප‍්‍රහාරයක් සමඟ අත්වැල් බැඳගෙන තිබේ.
අර්බුදයට පූර්වයෙන් පවා කම්කරු පන්තියේ ජීවන තත්වයන් එකතැන පල්වෙමින් ද සමාජ ආරක්ෂන පද්ධතීන් ක‍්‍රමානුකූලව ඉවත් කෙරෙමින් ද තිබුනි. නැගෙනහිර යුරෝපයේදී ධනවාදය පුනස්ථාපනය කිරීම විනාශකාරී ප‍්‍රතිපල අත්කර දුන්නේ ය. සාපේක්ෂව කාර්යක්ෂම අධ්‍යාපන හා සෞඛ්‍ය සේවා ක‍්‍රමයන්හි කිසිවක් ඉතිරිව ඇත්තේ නැත. මිල මට්ටම් ඉක්මනින්ම බටහිර යුරෝපයේ තත්වයන්ට හැඩ ගැසුනු නමුත් කම්කරුවන්ට හා සේවකයින්ට සමහර අවස්ථාවල ගෙවනු ලැබුවේ බටහිර ගෙවූ වැටුපෙන් දහයෙන් පංගුවකි.
2006 වසරේ සේවකයින් දහයක් හෝ වැඩි ගනනක් සේවයේ යෙදවූ සමාගමක පූර්න කාලීන සේවකයෙක් වාර්ෂිකව ලැබූ සාමාන්‍ය ආදායම පහත වගුවෙන් පෙන්නුම් කෙරේ. වැටුප් ඩෙන්මාර්කයේ යුරෝ 43,000 සිට බල්ගේරියාවේ යුරෝ 1,300 දක්වා පරාසයක විය. ඒ අනුව බල්ගේරියාවේ කම්කරුවෙක් ඉපයුවේ සිය ඩෙන්මාර්ක සගයාට වඩා විසි ගුනයකින් අඩු මුදලකි. ග‍්‍රීසිය හා ස්පාඤ්ඤය ඒ අතර මැද යුරෝ 20,000ක් විය. මෙය ඩෙන්මාර්කයේ වැටුපෙන් අඩකටත් වඩා අඩු ප‍්‍රමානයකි. එහෙත් තවමත් බල්ගේරියාවේ වැටුපෙන් දහ ගුනයකටත් වැඩි විය.
2006 වසරේ වාර්ෂික ඉපැයීම් (සේවකයින් දහයක් හෝ ඊට වැඩි ව්‍යවසායන්)
ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අර්බුදයෙන් පසුව කම්කරුවන්ගේ ජීවන තත්වයන්ට එල්ල කරන ප‍්‍රහාර විනාශකාරී රූපාකාරයන් ගෙන ඇත. සිය සමපේක්ෂනාත්මක අලාභ ආවරනය කර ගැනීම පිනිස බැංකු වලට ලබාදුන් ටි‍්‍රලියන ගනන් අරමුදල් දැන් කම්කරු පන්තියේ වියදමෙන් පියවාගනු ලබයි. මෙම ක‍්‍රියාවලිය යුරෝපයේ වාටියෙන් පටන් ගෙන මධ්‍යය කරා ගමන්කොට ඇත.
හංගේරියාව, රුමේනියාව, ග‍්‍රීසිය, අයර්ලන්තය හා පෘතුගාලය ජනගහනයේ ජීවන තත්වයන් සියයට 20 සිට 30 දක්වා පහත හෙලමින් ද වැට් බදු වැඩිකිරීම නිසා අහස උසට ගොස් තිබෙන මිල ගනන් හා රැකියා හා මූල්‍ය ප‍්‍රතිපාදන කැපීමත් සමග රාජ්‍ය අංශය විනාශ කිරීම වැනි ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ කප්පාදු පියවරයන්ට දැනටමත් ගොදුරුවී ඇත. දැනටමත් මෙම දුප්පත් රටවල ජීවිතය සත්තකින්ම නොදැරිය හැකි තැනට වැටී ඇත.
ග‍්‍රීසියේ පැපැන්ඩි‍්‍රයෝ ආන්ඩුව දැනටමත් ජනගහනයේ ජීවන තත්වයන් සියයට 30න් පහත හෙලන ලද පලමු කප්පාදු වැඩසටහන් දෙකෙන් පසුව තවත් එකක් දැන් නිවේදනය කර ඇත. යුරෝපීය සංගමයෙන් හා ජාමූඅ න් මූල්‍ය ආධාර ඉල්ලා සිටීමෙන් පසුව පෘතුගාලය එවැනිම කප්පාදු වැඩසටහනක් ක‍්‍රියාවට දැමීමට නියමිතව ඇත.
මහා බි‍්‍රතාන්‍යයේ කැමරොන් ආන්ඩුව බි‍්‍රතාන්‍යයේ කම්කරු පන්තිය භුක්ති විඳින රජයේ සෞඛ්‍ය සේවය, නිදහස් අධ්‍යාපනය හා අනෙක් දේ විනාශ කිරීමේ කප්පාදු වැඩසටහනක් සම්මත කර තිබේ. ජර්මනියේ හා ප‍්‍රන්සයේ සමාජ ප‍්‍රහාර දැනට යොමුකර ඇත්තේ විශ‍්‍රාම වයස් සීමාව දිර්ග කිරීම, ශ‍්‍රම වෙලඳපොලේ නම්‍යතාවය වැඩි කිරීම, ශූභසාධන ප‍්‍රතිලාභ හිමියන්ට යොදන පීඩනය දැඩි කිරීම හා අඩු වැටුප් ශ‍්‍රමය පුලුල් කිරීම වෙතය. එහෙත් එය අවසානය නොවනු ඇත.
සුන්බුන්ව වියැකී ගිය අසංවිධානාත්මක හා බෙදීගිය පිස්සන් කොටුවක් ලෙස 1923දී ට්‍රොට්ස්කි යුරෝපය විස්තර කලේය. අද මෙම ප‍්‍රවනතා යලි වතාවක් ආධිපත්‍ය දැරීමට පටන් ගෙන ඇත. දුප්පත් රටවල් ලාභ නය වෙත පිවිසීමේ පහසුකම් ලබමින් අඩුම තරමින් ආර්ථික ධනවත්කම පිලිබඳ හැඟීමක් නිර්මානය කල අතර, ජර්මනියේ නිර්යාත ආර්ථිකය යුරෝවෙන් වාසි සලසාගත් ඒ කාලය අවසන්වී ඇත. පාලක පන්තිය ඔවුන්ගේ එක්සත් යුරෝපයක් පිලිබඳ ව්‍යාපෘතියට පිටුපස හරවමින් ආක‍්‍රමනකාරී ලෙස ජාතික අවශ්‍යතා අනුව යමින් සිටියි. මෙම වර්ධනයේ ප‍්‍රතිපලයක් ලෙස ආර්ථික පරිහානියේ හා වැඩෙන මිලිටරිකරනයේ වැය කම්කරු පන්තිය මත පටවනු ලැබේ.
ජර්මනියේ හා අනෙකුත් උතුරු යුරෝපීය රටවල් තුල යුරෝව වියදම් අධිකය. තනි ව්‍යවහාර මුදල අහෝසි කල යුතුය. ඉක්මනින්ම එසේ කලොත් වඩා හොඳය යන හඬ මතුකරන සංඛ්‍යාව වැඩි වෙමින් තිබේ. තනි ව්‍යවහාර මුදල උතුරු යුරෝපීය රටවල් කිහිපයකට සීමාකල යුතුය යන සේව් අවර් මනි (අපගේ මුදල් රැක ගනිමු) යන පොත ලිවූ හෑන්ස් ඔලාෆ් හෙන්කල් වැනි හුදෙකලා පුද්ගලයින් ස්වල්ප දෙනෙකුගේ දෘෂ්ටි ආස්ථානයට අනුග‍්‍රහය පලවෙමින් තිබේ. ප‍්‍රන්සයේ ට්රූ ෆින්ස් නැතිනම් ජාතික පෙරමුන වැනි යුරෝපීය සංගමයට මෙන්ම යුරෝවට ද විරුද්ධව උද්ඝෝෂනයේ යෙදුනු ජනතාවාදී දක්ෂිනංශික පක්ෂ, මාධ්‍යයේ ද සහයෝගය ඇතිව සහාය දිනාගනිමින් සිටියි. ජර්මනියේ හෙන්කල් හා තිලෝ සරසින් වැනි දක්ෂිනාංශික ජනතාවාදීන් ට නොයෙකුත් කතා මන්ඩප තුල ප‍්‍රසිද්ධ වේදිකා ලබාදී ඇත.
ජර්මනිය හා ප‍්‍රන්සය අතර යුරෝපීය මූල්‍ය ස්ථායිකරන යාන්ත‍්‍රනයේ ආකෘතිය අරභයා මූලික ගැටුම් වර්ධනය වෙමින් තිබේ. ගී‍්‍රසියට පෞද්ගලික නය පහසුකම් කපාහල හැකි හා එරට බැංකු ක්ෂේත‍්‍රයේ බිඳ වැටීමකට තුඩුදිය හැකි නය ප‍්‍රතිව්‍යුහකරන ව්‍යායාමයකට ජර්මනිය කැමැත්ත දක්වන අතර තමන්ට වල කැපෙනු ඇතැයි යන බිය නිසා ප‍්‍රන්සය එවැන්නක් සහමුලින්ම ප‍්‍රතික්ෂේප කරයි.
යුරෝව පිලිකෙව් කිරීම ආර්ථික හා විදේශ පිලිවෙත්වල ප‍්‍රති දිශානුගතවීමක් සමඟ අත්වැල් බැඳගෙන ඇත. මේ වනතෙක් සම්පූර්න දත්ත ලබාගත නොහැකිවී ඇති නමුත් සමහර ප‍්‍රවනතා දකින්නට පුලූවන.
2009දී ජර්මනියේ අපනයන ආර්ථික අර්බුදයේ ප‍්‍රතිපල වශයෙන් සියයට 19න් පහත වැටුනි. 2010දී එරට මෙම අලාභ පියවා ගත්තේ, 2008 සාපේක්ෂව වාර්තාගත සංඛ්‍යා අත්පත් කර ගනිමිනි. එහෙත් යුරෝ කලාපයට යැවුනු අපනයන වැඩිවූයේ සියයට 14න් පමනි. එය අර්බුදයට පෙරාතු කාලයේ මට්ටමට වඩා පහතින් පැවතුනි. මේ අතර චීනයට කල ජර්මානු අපනයන සියයට 44න් ද රුසියාවට සියයට 28න් ද ඉහල ගියේය.
ජර්මනිය සිය සෘජු විදේශ ආයෝජනවල (එෆ්ඩීඅයි) පරාසය ද යුරෝපයෙන් එපිටට පුලුල් කර ගෙන ඇත. මෙය ලිබියාවට එරෙහි යුද්ධය මත ඇතිව තිබෙන ගැටුම් වලට එක් හේතුවකි. මෙම යුද්ධය කෙරෙන්නේ මූලිකව ම තෙල් සඳහා වන නමුත් අපනයන වෙලඳපොලවල් ප‍්‍රාග්ධන අපනයන හා සමස්ත අරාබි කලාපයේම විප්ලව මැඩීම ද නොවැදගත් නොවේ. ප‍්‍රන්සය, බි‍්‍රතාන්‍ය හා ඉතාලිය යලිත් ආක‍්‍රමනකාරී යටත් විජිත පිලිවෙතකට මාරුවීම දැකගත යුත්තේ මෙම සන්දර්භය තුලය. යුරෝපා සංගමය තුල අර්බුදය හමුවේ අතීතයේදී ජර්මානු එදිරිවාදියා මත ඔවුන්ට ප‍්‍රමුඛත්වය හිමිකර දුන් සම්ප‍්‍රදායික ක‍්‍රමෝපායන් කරා ඔවුහු ප‍්‍රතිවර්තනය වෙති.
මිලිටරි කාරනා වලදී බි‍්‍රතාන්‍ය හා ප‍්‍රන්සය තවමත් ප‍්‍රමුඛත්වය දරයි. ජර්මනිය මිලිටරි පිරිවැය සඳහා යොදවන්නේ දල දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් සියයට 1.3ක් පමනි. ප‍්‍රන්සය හා බි‍්‍රතාන්‍ය සියයට 1.6ක් හා 2.8ක් වැය කරති. ඒ අනුව දෙරටේ ඒකාබද්ධ පිරිවැය ජර්මනිය මෙන් තුන් ගුනයකටත් වැඩිය. කෙසේ වෙතත් ඒ දෙරටම එක්සත් ජනපදය හමුවේ අඟුටු මිට්ටන් බවට පත් වෙයි. එරට මිලිටරි පිරිවැය වෙනුවෙන් දදේනි සියයට 5ක් පමන වැය කරයි.
සියලු පැති වලින් "හුදෙකලාවී” ඇති බව ජර්මනියට හැඟී ගිය 1890 මෙන්ම එරට තම අවශ්‍යතා ආරක්ෂා කර ගැනීමට වෙනත් මාධ්‍ය හා මාර්ග සොයනු ඇත. ජර්මන් හමුදාවේ වැඩිවන ක‍්‍රියාකාරකම් හමුවේ විදෙස් පිලිවෙතේ ප‍්‍රති දිශානුගත වීමක් අනිවාර්ය වන්නේය. කෙසේ වුවත් අරමුනු දෙකම අභ්‍යන්තර ගැටුම් හා අර්බුද වලින් තොරව පෙරට ගෙන යා නොහැකිය.
යුරෝපයේ දේශපාලන අර්බුදය
යුරෝපය තුල වෙනස්කම් සියලු ධනේශ්වර පක්ෂ තුල ගැඹුරු අර්බුදයකට තුඩුදී ඇත. මධ්‍යම පන්තීන් කැඩී යද්දී ඊනියා "මහජන පක්ෂවල” සමාජ පදනම් බිඳ වැටෙමින් තිබෙන අතර විදෙස් හා ආර්ථික පිලිවෙත්වල ප‍්‍රති දිශානුගතවීම අනිවාර්යයෙන්ම දේශපාලන ආතතීන්ට තුඩුදෙයි. ප‍්‍රන්සයේ, ජර්මනියේ හා ඉතාලියේ කොන්සවේටිව් (තත්වාරක්ෂක) ආන්ඩු සියල්ල ගැඹුරු අර්බුදයක ගිලී ඇත. මැතිවරන ආසන්න වී තිබිය දී ඒ කිසිවකට යලි බලයට පත් නොවිය හැකි බව පෙනෙන්නට තිබේ.
මේ වන තෙක්ම පාලක පන්තීන්ට මෙම අර්බුදය සියතට ගත හැකිව ඇත්තේ කම්කරු පන්තියට ස්වාධීන නායකත්වයක් හෝ දේශපාලන ඉදිරිදර්ශනයක් නොතිබීම නිසා ය. 1990 ගනන් මැද භාගයේ පටන් ඔවුන් සිය පාලනය සුරක්ෂිත කර ගැනීමේ දී ප‍්‍රධානකොටම වාරු වී සිටියේ මහා බි‍්‍රතාන්‍යයේ ටෝනි බ්ලෙයාර්ගේ නව කම්කරු පක්ෂය, ජර්මනියේ ෂ්රඩර් හා ෆිෂර්ගේ එස්පීඩී හා හරිත පක්ෂ සභාගය, ප‍්‍රන්සයේ ජොස්පින් පාලනය හා ඉතාලියේ ප්‍රෝඩි ආන්ඩුව වැනි සමාජ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී පක්ෂ හා වෘත්තීය සමිති මතය. මෙම ක‍්‍රියාවලියේ ප‍්‍රතිපලයක් ලෙස සමාජ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදීන් විහින් ම අපකීර්තියට පත්වූ අතර යලි ගොඩආවේ නැත.
එතැන් සිට ධනේශ්වරය කම්කරු පන්තිය පාලනයේ තබාගැනීමටත්, ස්වාධීන විප්ලවවාදී ව්‍යාපාරයක් වැලැක්වීම සඳහාත්, වඩ වඩාත් හිටපු වම්මුන් හා සුලු ධනේශ්වර බලවේගයන් වෙත හැරුනහ. ප‍්‍රන්ස පැබ්ලෝවාදීහු සමාජවාදී පක්ෂයේ පරිහානියෙන් වාසි ලැබ මැතිවරනවල දී සැලකිය යුතු සාර්ථකත්වයන් අත්කර ගැනීමට සමත් වූ අතර මෙම ක‍්‍රියාවලියේදී ප‍්‍රධාන භූමිකාවක් ඉටු කලහ. ඔවුන් සිය "සාර්ථකත්වයට” ප‍්‍රතිචාර දැක්වූයේ, ට්‍රොට්ස්කිවාදය සමග සෑම විධිමත් සම්බන්ධයකින්ම කැඩී වෙන් වෙමින් කවර කලෙකටත් වඩා විවෘත ධනපති හා පාර්ලිමේන්තුවාදී නව ධනේශ්වර විරෝධී (එන්පීඒ) පක්ෂය පිහිටුවීම මගින්ය. එන්පීඒ සාකෝසිට එරෙහි වැඩවර්ජන ව්‍යාපාරය මැඩීමේ දී වැදගත් භූමිකාවක් ඉටුකල අතර දැන් ලිබියාවට එරෙහි නේටෝ යුද්ධය යුක්ති සහගත කරයි.
මේ අතර ධනේශ්වර දේශපාලනයේ කුනුවීම දක්ෂිනාංශික හා ෆැසිස්ට් ව්‍යාපාරවල වැඩීමට තෝතැන්නක් වන මට්ටමට ලඟාවී ඇත. ප‍්‍රන්සයේ ජාතික පෙරමුනට සාකෝසිගේ යූඑම්පීයට වඩා ඡන්ද ප‍්‍රමානයක් ලැබුනි. ෆින්ලන්තයේ ට්රූ ෆින්ස්, අලුත්ම මැතිවරනයේදී මුලු ඡන්ද වලින් පහෙන් එකක් ලබා ගත්තේය. හංගේරියාවේ පාලක ෆිඩෙස් පක්ෂය හෝති තන්ත‍්‍රයේ ඒකාධිපති සම්ප‍්‍රදායන් පනගන්වමින් සිටියි. ඉතාලියේ, ඔස්ටි‍්‍රයාවේ, ඩෙන්මාර්කයේ, නෙදර්ලන්තයේ හා ස්විට්සර්ලන්තයේ දක්ෂිනාංශික ජනතාවාදී පක්ෂ ද වැදගත් ක‍්‍රියා කලාපයක් ඉටුකරති.
ඔවුන් සිය සාර්ථකත්වය අත් කර ගෙන ඇත්තේ ධනේශ්වර "වම” හා "අන්ත වම” වඩ වඩාත් දකුනට මාරුවීම හා සමාජ නොසංසුන්තාවයේ වැඩෙන රැල්ල ගසාකෑමට අන්ත දක්ෂිනාශයට ඉඩ සලසා තිබීමේ කාරනය නිසාවෙනි. නිදසුනක් ලෙස පසුගිය ජනවාරියේදී සිය පියා වන ජීන් මෙරී ලේ පෙන් වෙතින් ජාතික පෙරමුනේ නායකත්වය භාරගත් මැරීන් ලේ පෙන් සිය උත්සුකය සමාජ ප‍්‍රශ්න වෙත මාරුකර ඇති අතර සමහර මත විමසුම් වලට අනුව ඇතැම් කම්කරු කොටස්වල පවා සහාය දිනාගෙන සිටියි.
ඒ සමගම අන්ත දක්ෂිනාංශය මාධ්‍ය හා සම්ප‍්‍රදායික ධනේශ්වර පක්ෂ වල සැලකිය යුතු සහායක් ලබාගෙන ඇත. ඔවුන් එවැනි ව්‍යාපාර වලට ඉඩ සලසා ඇත්තේ ඔවුන්ගේ විදේශික විරෝධයට අනුගත වීම මගින් හෝ සෘජු සම්බන්ධතා ගොඩනඟා ගැනීමෙනි. ප‍්‍රන්සයේ දී ඉස්ලාමික භීතිකාව හා විදේශික භීතිකාව ආන්ඩුවේ නිල ප‍්‍රතිපත්තියයි: පාසැල් තුල ලේන්සු වලින් හිස ආවරනය කිරීම හා මුලු සිරුර ම වසන මුස්ලිම් කාන්තා ඇඳුමක් වන බුර්කා පැලඳීම තහනම් කිරීම වැනි පියවරයන්ට ඊනියා "වම්මු” අනෙක් අතට සහයෝගය දැක්වූහ පාලක යූඑම්පීයේ කොටසක් ජාතික පෙරමුන සමග මැතිවරන සන්ධනයකට උඩගෙඩි දෙති.
අන්ත දක්ෂිනාංශිකයින්ට ලැබී ඇති මෙම සහයෝගය කම්කරු පන්තියට අනතුරු ඇඟවීමකි. කම්කරු පන්තිය මැඩලීම සඳහා ෆැසිස්ට් ක‍්‍රමවේදයන් යොදාගැනීමේ ධනපති පන්තියේ කැමැත්ත වැඩි වෙමින් තිබේ.
ජර්මනියේ ද විදේශික භීතිකාව හා වර්ගවාදය වගාකිරීමේ අරමුන සහිත හිතාමතාම ගෙනයන උද්ඝෝෂන පවතී එක් නිදසුනක් නම්, මාධ්‍ය විසින් තියෝ සරසින්ට ඔහුගේ වර්ගවාදී දහජරාව වැගිරීම පිනිස පුලුල් වේදිකාවක් සපයා තිබීම යි. සරසින්ට ලැබෙන සහයෝගයේ ප‍්‍රධාන මූලාශ‍්‍රය වන්නේ මධ්‍යම පන්තියේ ධනවත් කොටසයි. එහෙත් වර්තමානයේ තවත් දේශපාලන වර්ධනයක් එනම් හරිත පක්ෂයේ නැඟීම ප‍්‍රමුඛත්වයට පැමින තිබේ.
හරිතයින්ගේ දේශපාලන මුල් ඇදී ඇත්තේ හැට ගනන් අග හා හැත්තෑ ගනන් තුලය. මේ අනුව 1990 ගනන් අග භාගය වන විටත් හරිතයින් විවෘත අධිරාජ්‍යවාදී පක්ෂයක් බවට පත්ව තිබුනේ වී නමුත් ඔවුන් හා ප‍්‍රන්ස වම්මුන් අතර සමාන්තරයන් දැකිය හැකිය. ඒ වන විට ආන්ඩු කරවන පක්ෂයක් ලෙස ඔවුන් තමන්ගේම පක්ෂයේ විරෝධය හමුවේ සමාජ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී චාන්සලර් ගේහාඩ් ෂ්රඩර්ට සහාය දෙමින් 2010 න්‍යායපත‍්‍රය ක‍්‍රියාත්මක කිරීමේ දී හා ජර්මන් මිලිටරිවාදය නඟා සිටුවීමේ දී තීරනාත්මක භූමිකාවක් ඉටුකර තිබුනි. දැන් අනෙකුත් සියලු ධනේශ්වර පක්ෂවල පොදු අර්බුදයක තත්වය යටතේ කම්කරු පනත්තියට එරෙහිව සුලු ධනේශ්වර ස්ථරයන් මෙහෙයවීම සඳහා ඔවුන් අවශ්‍යව තිබේ. පරිසර විද්‍යාවේ කෑලිබෑලි අනන්‍යතා හා විකල්ප දේශපාලනය දැඩි මූල්‍ය කප්පාදු සමඟ මාට්ටු කර ඇති ඔවුන්ගේ ක‍්‍රියාමාර්ගයෙහි හරය එයයි.
යුරෝපීය අර්බුදයේ වැඩිදියුනු තත්වය සමාජවාදී සමානතා පක්ෂය (සසප) හා එහි යුරෝපීය සම චින්තකයින් හමුවට ප‍්‍රධාන දේශපාලන අභියෝග මුනගස්වා තිබේ. අර්බුදයේ ඊලඟ අවධිය කෙසේ වර්ධනය වනු ඇත්දැයි හරියට ම පැවසීම දුෂ්කර ය. කෙසේ වෙතත් මෙම අර්බුදය ගැඹුරු වෙමින් දිග් ගැස්සුනු කාල පරිච්ඡේදයක් පුරාවට පවතිනු ඇති බව පැවසිය හැකිය.
ඔවුන්ගේ පැරනි සංවිධාන පිටුපස සිට පිහියෙන් අනිනු ලැබ තිබිය දී පවා කම්කරු පන්තිය තම සමාජ හා ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍ර අයිතීන්ට එල්ල කරන ප‍්‍රහාර ප‍්‍රතිරෝධයකින් තොරව පිලිගනු නැත. මෑත මාසවල විරෝධතා හා කම්කරු අරගලයන්හි සැලකිය යුතු වර්ධනයක් අප අත්දැක තිබේ. ටියුනීසියාවේ හා ඊජිප්තුවේ විප්ලවයන් මෙන්ම එක්සත් ජනපදය තුල පන්ති අරගලය පුනර්ජීවනය වීම ජාත්‍යන්තර වැදගත් කමක් උසුලයි.
මෙම අරගලයන්ට නායකත්වය හා ඉදිරිදර්ශනය සම්පාදනය කිරීමේ වගකීම පැවරී ඇත්තේ හතරවන ජාත්‍යන්තරයේ ජාත්‍යන්තර කමිටුවට හා එහි ජර්මානු ශාඛාව වන සසපයටයි. පසුගිය විසිපස් වසර පුරා අප කර ඇති වැඩ කටයුතු මෙම කර්තව්‍ය සඳහා අපව සූදානම් කර ඇත.
1985-86 කාලයේ දී අපි ජාත්‍යන්තරවාදය වෙතින් ඉවතට ස්ටැලින්වාදය වෘත්තීය සමිති නිලධරය හා සුලු ධනපති ජාතිකවාදය දෙසට මාරුවූ බි‍්‍රතාන්‍ය කම්කරු විප්ලවවාදී පක්ෂයේ භ‍්‍රෂ්ටයින්ගෙන් බිඳී වෙන් වුනෙමු. මෙම භේදය නොවන්නට අද අප ද සිටිනු ඇත්තේ වාම පක්ෂ කඳවුරේය. එම කාලයේ පටන් අපි වෘත්තීය සමිති ජාතික විමුක්ති ව්‍යාපාර පිලිබඳ අපගේ දෘෂ්ටීන් වර්ධනය කර විස්තාරනය කරමින් සසප පිහිටුවා ලෝක සමාජවාදී වෙබ් අඩවිය ගොඩනැඟුවෙමු.
වාම පක්ෂයටත් ප‍්‍රන්ස එන්පීඒටත් එරෙහි අපගේ අරගලයන් ද හොර රහසේ ෆ‍්‍රැන්ක්ෆර්ට් ගුරුකුලයේ දෘෂ්ටිවාදය අපගේ ව්‍යාපාරය තුලට රිංගවීමේ උත්සාහයන්ට එරෙහි විවාදත් වත්මන් තත්වය සඳහා දේශපාලනිකව හා දෘෂ්ටිමය වශයෙන් අප සූදානම් කලේය. එක්සත් ජනපදයේ සමාජවාදී සමානතා පක්ෂය "සමාජවාදය සඳහා අද සටනට බසිනු” යන ආදර්ශ පාඨය යටතේ මෑතක දී පවත්වන ලද සාර්ථක සම්මන්ත‍්‍රන අපගේ ක‍්‍රියාමාර්ගය කම්කරු පන්තිය අතර රැව් දෙන්නට පටන් ගෙන ඇති බව පෙන්නුම් කලේය. යුරෝපය තුල ජාත්‍යන්තර කමිටුව ගොඩනැඟීම ඉල්ලා සිටින්නේ ව්‍යාජ වම්මුන්ට හා හරිත පක්ෂය වැනි සුලු ධනපති පක්ෂ වලට එරෙහිව ස්ථිරසාර දේශපාලන හා දෘෂ්ටිමය අරගලයක් මෙන්ම කම්කරු පන්තිය තුල ආක‍්‍රමනශීලී මැදිහත් වීමකි. මෙම කර්තව්‍යයන් දෙක නොවෙන්කල හැකි සේ එකිනෙකට සම්බන්ධය.
මේ සම්බන්ධයෙන් සැප්තැම්බරයේ පැවැත්වීමට නියමිත බර්ලින් ප‍්‍රාන්ත මැතිවරනය තුල අපගේ මැදිහත් වීම වැදගත් ක‍්‍රියා කලාපයක් ඉටු කරනු ඇත. බොහෝ අංශ වලින් යුරෝපයේ සියලු සමාජ හා දේශපාලන ප‍්‍රශ්නවල සංකේන්ද්‍රිත ප‍්‍රකාශනයක් බර්ලිනය තුල දැකිය හැක. නගරය විරැකියාවෙන් හා පහත් වැටුප් ශ‍්‍රමය මගින් අංගලක්ෂිත වෙයි. ධනේශ්වර කඳවුරෙහි හිටපු වම්මුන් සහාය දක්වන සමාජ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍ර හා වාම පක්ෂයේ සභාගයකට හරිතයින් මුහුන දෙයි. සීඩීයූ හා එෆ්ඩීපී කිසිදු වැදගත් භූමිකාවක් ඉටු නොකරයි.
අපගේ උද්ඝෝෂනය අවධානය යොමු කරන්නේ කඳවුරු දෙකට ම එරෙහිව ක‍්‍රමානුකූල දේශපාලන හා දෘෂ්ටිමය අරගලයක් සඳහා නව සාමාජිකයින් දිනාගෙන දේශපාලනිකව ඔවුන් පුහුනු කිරීම සඳහා ය.
අපි මෙම උද්ඝෝෂනය යුරෝපීය හා ජාත්‍යන්තර ඉදිරිදර්ශනයක පදනම මත මෙහෙයවන්නෙමු. යුරෝපීය සංගම් පාක්ෂිකයින්ටත් ඔවුන්ගේ විරුද්ධවාදී අන්ත දක්ෂිනාංශිකයින්ටත් එරෙහිව සටන් කිරීමේ දී එක්සත් ජනපදයේ සසප ඉදිරිදර්ශනය වැදගත් ක‍්‍රියා කලාපයක් ඉටු කරයි. කම්කරු පන්තියේ දෘෂ්ටි ආස්ථානයෙන් යුරෝපීය ආර්ථික සංගමය තීරනාත්මක ය. එහෙත් මෙම කාර්යය යුරෝපයේ බෙදීම් හා ගැටුම් ගැඹුරු කරන ධනේශ්වරයට හෝ එහි යුරෝපීය ආයතන වලට බාරදිය නොහැකිය. එය කම්කරු පන්තිය දේශපාලන බලය අල්ලා ගැනීම හා සමාජවාදී ක‍්‍රියාමාර්ගයක් දියත් කිරීම සමග නොවෙන්කල හැකි පරිදි බැඳී ඇත.
1926 වසරේ ට්‍රොට්ස්කි "යුරෝපය හා ඇමරිකාව” නමැති ඔහුගේ කතාවේ දී මෙසේ ප‍්‍රකාශ කලේය: "විප්ලවය ප‍්‍රථමයෙන් හටගන්නේ කොතැනක වුවත්, එහි ලයමානය කුමක් වුවත්, එහි සමාජවාදි ප‍්‍රති නිර්මානයේ පලමු දියකර නොහැරිය හැකි කොන්දේසිය වන්නේ යුරෝපීය ආර්ථික ඒකාබද්ධතාවයි. යුරෝපය බෙදනු ලැබූ අය අවශ්‍යයෙන්ම පලවා හැර එක්සත් කිරීම සඳහා ද සමාජවාදී යුරෝපා එක්සත් ජනපදයක් නිර්මානය කිරීම සඳහා ද බෙදුනු යුරෝපයේ බලය අල්ලාගත යුතුයයි 1923දී කොමියුනිස්ට් ජාත්‍යන්තරය ප‍්‍රකාශ කලේය.”
ලිබියානු යුද්ධය ලෝක දේශපාලනයේ සන්ධිස්ථානයක් සලකුනු කරයි.
ටියුනීසියාවේ හා ඊජිප්තුවේ විප්ලව පුපුරා යාමෙන් යන්තම් සති කිහිපයකට පසුව හා මුවම්මර් ගඩාෆිට එරෙහි ඊනියා කැරැල්ල ඇරඹී යන්තම් දින කිහිපයකට පසුව එක් රැයකින්ම වාගේ එරටට බෝම්බ හෙලීමේ තීන්දුව ගනු ලැබිනි. ඇෆ්ගනිස්ථානයේ හා ඉරාකයේ යුද්ධ වලට සපුරා පටහැනි ලෙස ප‍්‍රහාරයේ මූලිකත්වය ගත්තේ, පසුව ඊට එකතුවූ එක්සත් ජනපදය විසින් නොව, හිටපු යුරෝපීය යටත් විජිත බලවතුන් වන දැන් ඉතාලිය ද ඇතුලත් ප‍්‍රන්සය හා මහා බි‍්‍රතාන්‍යයයි. 1956 සූවස් යුද්ධයෙන් ඉවත්වීමට සිදුවූ තැන් සිට ප‍්‍රථම වතාවට ප‍්‍රන්සය හා බි‍්‍රතාන්‍ය යලිදු වතාවක් අරාබිකරයේ යුද්ධයක් දියත්කර තිබේ.
පැබ්ලෝවාදීන්ගේ සිට සමාජ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදීන් හා හරිතයින් දක්වා වූ ව්‍යාජ වම්මුන් විසින් සහයෝගය දී තිබෙන යුද්ධය නිල වශයෙන් අංඟලක්ෂනය කර ඇත්තේ "මානුෂිකවාදී” මැදිහත්වීමක් ලෙස ය. එහෙත් එය පැහැදිලිව ම අධිරාජ්‍යවාදී ව්‍යවසායකි. එය කාන්තාර රටේ විශාල තෙල් හා ගෑස් ද පැරනි අධිරාජ්‍යවාදී බලවතුන් හා නැඟී එන චීන බලවතා අතර ඇවිල යන සටන වටා අප‍්‍රිකාවේ අමුද්‍රව්‍ය හා වෙලඳපොලවලට පිවිසීම හා කලාපයේ අධිරාජ්‍යවාදී අවශ්‍යතාවන්ට තර්ජනය කරන උතුරු අප‍්‍රිකාවේ හා මැද පෙරදිග විප්ලවය මැඩීම සම්බන්ධ ප‍්‍රශ්නයකි.
යුද්ධය සමඟ වර්ධනය වී ඇති ප‍්‍රචන්ඩත්වය වනාහි ප‍්‍රමුඛ අධිරාජ්‍යවාදී බලවතුන් අතර කටුක ගැටුම හා එම රටවල් තුල ම උග‍්‍ර වන පන්ති ප‍්‍රතිවිරෝධතා යන දෙකේම ප‍්‍රතිපලයකි. බොහෝ යුද්ධ මෙන්ම ලිබියානු යුද්ධය ද පාර්ශවීය වශයෙන් තීරනය වී ඇත්තේ දේශීය දේශපාලන අභිපේ‍්‍රරනයන් ගෙනි. එය අවධානය සමාජ ගැටුම් වලින් වෙනතකට හැරවීමටත් ඒවා ප‍්‍රචන්ඩ ලෙස මැඩීම සඳහා අවශ්‍ය තත්වයන් නිර්මානය කිරීම සඳහාත් සේවය කරයි. සාකෝසි මෙන්ම බර්ලුස්කෝනිත් බෙහෙවින් අපකීර්තියට පත් කප්පාදු පියවර කම්කරු පන්තිය මත පැටවීමේ ක‍්‍රියාදාමයක නිරතව සිටිති. මාස ගනනක් තිස්සේ දෙදෙනා ජනප‍්‍රියත්වයෙන් අන්තයටම පිරිහී ඇති බව ජනමත විමසුම් වලින් පෙන්නුම් කරයි.
අපේ‍්‍රල් 19දා ලෝක සමාජවාදී වෙබ් අඩවියේ "ලිබියානු යුද්ධය හා අන්තර් අධිරාජ්‍යවාදී ගැටුම් උත්සන්න වීම” යන මැයෙන් පලවූ ලිපියකින් යුද්ධය පුපුරා යාමෙන් පසුව ප‍්‍රන්සය බි‍්‍රතාන්‍ය හා එක්සත් ජනපදය අතර එක් පසෙකින් ද ජර්මනිය සමග අනෙක් පසෙන් ද එන්ට එන්ටම වර්ධනය වන කටුක ගැටුම් කෙරේ අවධානය යොමුකර තිබුනි. පලමු වතාවට ජර්මනිය සිය සම්ප‍්‍රදායික මිතුරන් වන ප‍්‍රන්සය බි‍්‍රතාන්‍ය හා එක්සත් ජනපදයට විරුද්ධව එක්සත් ජාතීන්ගේ ආරක්ෂක මන්ඬලය තුල රුසියාව චීනය ඉන්දියාව හා බ‍්‍රසීලය සමඟ පොදු පෙරමුනකට පැමිනියේ ය. එය ලිබියාව පිලිබඳ යෝජනාවට ඡන්දය දීමෙන් වැලකුනු අතර යුද්ධයට එක් නොවීය. ඒ අතර ප‍්‍රන්සය බි‍්‍රතාන්‍ය හා එක්සත් ජනපදය යෝජනාවට ඡන්දය දෙමින් අර්බුදයේ ආධිපත්‍යය සියතට ගත්හ.
මෙම ආරවුල අහම්බයක් නොවූ අතර එය ජර්මනිය හා ප‍්‍රන්සය අතර ප‍්‍රගාඪ ආර්ථික හා දේශපාලන මතභේදවල මෙන්ම යුරෝපීය සංගමය තුල අර්බුදයේ වැඩි දියුනු ස්වභාවයේ ප‍්‍රතිපලය විය. 1957 රෝම ගිවිසුමේ පටන් යුරෝපීය ප‍්‍රජාවේ හා යුරෝපීය සංගමයේ කොඳු නාරටිය බවට පත්ව තිබුනේ ෆ‍්‍රැන්කෝ-ජර්මානු අක්ෂයයි. එම දෙරට පශ්චාත් යුද්ධ යුරෝපයේ දේශපාලන තත්වය හැඩගැස්වීමේ ප‍්‍රමුඛ ක‍්‍රියාකලාපයක් ඉටුකල අතර යුරෝව පොදු යුරෝපීය මුදල ලෙස ස්ථාපිත කල ලොකුම ආර්ථිකයන් විය. මෙම අක්ෂය දැන් පැහැදිලි විභේදන රේඛා පෙන්නුම් කරයි.
දශක ගනනාවක් තිස්සේ යුරෝපයේ දේශපාලන හා මිලිටරි එකමුතුව පවත්වාගෙන යාමේ ප‍්‍රතිපත්තියක් අනුගමනය කල එක්සත් ජනපදයේ පිලිවෙත බර්ලිනය නිල වශයෙන් විරුද්ධවූ යුද්ධයකට සහභාගී වෙමින් මුලුමනින්ම පාහේ කටුගා දමා ඇත.
එජා ආරක්ෂක මන්ඬලයේදී ලිබියාව පිලිබඳ ඡන්දය මත ඇතිවූ උනුසුම් විවාදය ජර්මනිය තුලම ද පුපුරා ගියේය. සියලු පක්ෂවල ප‍්‍රමුඛ දේශපාලඥයින් මෙන්ම විවිධ මාධ්‍ය ප‍්‍රකාශන ද අදහස් කලේ විදේශ ඇමති ගයිඩෝ වෙස්ටවේල් ඡන්දය මඟහැරීමෙන් "බරපතල වැරැුද්දක්” කර ඇති බවයි. යුද්ධයට සහභාගී නොවීමට එරට තීරනය කර තිබියදී වුවත් සිය සම්ප‍්‍රදායික මිතුරන්ට විරුද්ධව ජර්මනිය ඊනියා බි‍්‍රක් රටවල් එනම් බ්‍රෙසීලය රුසියාව ඉන්දියාව හා චීනය සමඟ පොදු පෙරමුනකට කිසිසේත්ම නොයා යුතුව තිබුන බව ඔවුහු අවධාරනය කලහ.
ස්පීගල් ඔන්ලයින් ප‍්‍රකාශයක් තුල මෙම විවේචනය පහත සඳහන් පරිදි සාරාංශ ගතකොට තිබුනි. "මේ වන තෙක්ම ජර්මනිය සඳහා නියාමයව පැවතුනේ ඇමරිකාව හා ප‍්‍රන්සය සමඟ පෙල ගැසීමයි. සෑම කල්හි ම එය පහසු කටයුත්තක් වූයේ නැත. සමහරවිට ඉරාක යුද්ධයට පෙරාතුව මෙන් එය නොකල හැකිව තිබුනි. ඒ කාලයේ දී ජර්මානු ෆෙඩරල් සමූහාන්ඩුවට ප‍්‍රධාන හවුල්කරුවන් දෙදෙනෙකු අතරින් අයෙක් තෝරාගැනීමට සිදුව තිබුනි. කෙසේ වුවත් ස්ථිර විශ්වාසයව පැවතියේ මොනම කොන්දේසියක් යටතේ වුවත් එකවිට ඒ දෙදනාටම විරුද්ධ විය නොහැකි බවයි. ආන්ඩුව දැන් ජර්මානු දේශපාලනයේ එම මූලික ශික්ෂා පදයෙන් බැහැර වී ඇත.
ඉතිහාසය දෙස ආපසු හැරී බැලීමක්
ආරක්ෂක මන්ඬලයේ ජර්මානු ඡන්දය විසින් ඇතිකල අනතුරු ඇඟවීම වටහාගැනීම පිනිස යමෙක් කල යුත්තේ ඉතිහාසය දෙස හරී බැලීමයි. 19වන සියවසේ ජර්මානු විදේශ ප‍්‍රතිපත්තිය අධිකාරවත් කල දේශපාලනිකව හුදෙකලා වීම පිලිබඳ භීතිය එවක චාන්සලර්ව සිටි ඔටෝ වොන් බිස්මාක් "සන්ධානයන් පිලිබඳ දුස් ස්වප්නය” ලෙස හැඳින්වීය.
1871දී ජර්මානු අධිරාජ්‍ය පිහිටුවීම යුරෝපීය මහාද්වීපයේ බල තුලනය ප‍්‍රගාඪ ලෙස වෙනස් කලේය. ජර්මානු අධිරාජ්‍යයේ ආරම්භක අවධියේ බි‍්‍රතාන්‍ය පාර්ලිමේන්තුවේ පහල මන්ත‍්‍රී මන්ඬලයෙහි ටෝරි නායකයාව සිටි බෙන්ජමින් ඩිස්රායෙලි "බල තුලනය මුලුමනින්ම විනාශ වී ඇතැයි” ප‍්‍රකාශ කලේය. ඒ වනතෙක් බි‍්‍රතාන්‍ය අවිවාදිත ප‍්‍රමුඛ ලෝක බලවතා විය. ප‍්‍රන්සය රුසියාව හා ඔස්ටි‍්‍රයාව යන ප‍්‍රධාන බලවතුන් යුරෝපීය මහාද්වීපයේ බල තුලනය පවත්වා ගනිද්දී ඇය සාගරය පාලනය කලාය. ප්රුසියානු අධිකාරය යටතේ ජර්මනිය එක්සත් කිරීමත් සමග පැරනි මහා බලවතුන්ගේ තත්වයට අභියෝග කරමින් මහාද්වීපය මධ්‍යයේ නව මහා බලවතෙකු හිස එසවීය.
බිස්මාක්ගේ විදේශ ප‍්‍රතිපත්තිය සැලසුම් කරන ලද්දේ ජර්මනියට සතුරුව මෙම මහා බලවතුන්ගේ සන්ධානයක් වැලැක්වීම අරමුනු කරගෙනය. බෝල්කන්හි තුර්කි අධිරාජ්‍යයේ උරුමය මත හටගත් ආරවුල කුරිරු ලෙස ගසා කමින් අනෙකුත් බලවතුන් එකිනෙකාට විරුද්ධව කා කෙටවීම මඟින් බල තුලනය පවත්වා ගැනීම සඳහා මේ කාරනයේ දී බිස්මාර්ක් සන්ධානයන්ගේ සංකීර්න පද්ධතියක් වර්ධනය කලේය.
කෙසේ වුව ද බිස්මාර්ක්ගේ ක‍්‍රමය ක‍්‍රියාත්මක කල හැකි වූයේ ජර්මනිය ප‍්‍රාථමිකව ම එහි අභ්‍යන්තර ආර්ථික තහවුරුකම පිලිබඳ උත්සුකය කෙරෙහි මිස එහි අධිරාජ්‍ය අරමුනු කරා නො එලඹුනුතාක් දුරට පමනි. 1890 ගනන් වලින් පසුව මෙය තවදුරටත් එසේ නොවීය. ඒ අවධිය වන විට පලවන විල්හෙල්ම් මියගිය අතර කෙටි කඹ ඇදීමකින් පසුව ඔහුගේ මුනුබුරාවූ දෙවන විල්හෙල්ම් ඒ තැනට පත්වූ අතර ඔහු බිස්මාක් සමග ඇතිකරගත් ගැටුම් බිස්මාක්ගේ ඉල්ලා අස්වීමට තුඩු දුන්නේය. බිස්මාක්ගේ ක‍්‍රමය බිඳ වැටීම හා ජර්මානු විදෙස් පිලිවෙතේ වෙනස්කම් එබැවින් නිතරම ප‍්‍රකාශිත වූයේ රටේ ඉහලම නායකත්වයේ වෙනස්කම් මගිනි. කෙසේ වෙතත් මෙය චිත‍්‍රයේ කොටසක් පමනක් විය.
තීරනාත්මක සාධකය වූයේ ජර්මනියේ සැලකිය යුතු ආර්ථික වර්ධනයයි. එයට අමුද්‍රව්‍ය හා ලෝක වෙලඳපොලට පිවිසුම අවශ්‍ය කලාක් මෙන්ම සමුච්චිතවූ එහි ප‍්‍රාග්ධනය සඳහා නව ආයෝජන අවස්ථාවන් ද සලසා ගතයුතු විය. මෙහි ප‍්‍රතිපලය වූයේ සාගරයේ බි‍්‍රතාන්‍ය ආධිපත්‍යයට තරඟයක් බවට පත්වූ නාවික බලඇනියක් ගොඩනැඟීමයි. බැග්ඩෑඩ් දුම්රිය මාර්ග ව්‍යාපෘතිය ජර්මානු ප‍්‍රාග්ධන ආයෝජන සඳහා නැගෙනහිරට මාවත පෑදූ අතර ජර්මානු අධිරාජ්‍යයේ ප‍්‍රසාරනය සඳහා යටත් විජිත හඹායාම ද සිදුවිය. පසුව ජර්මානු තත්වය සූත‍්‍රයක් තුල ට්‍රොට්ස්කි මෙසේ සාරාංශ ගත කලේය: "ජර්මනියේ නිෂ්පාදන බලවේග එන්ට එන්ටම වේගවත් වෙත්ම ඒවා තව තවත් ගතික බලයක් අත්කර ගනිත්ම දුප්පත් ප‍්‍රාදේශීය සත්වඋද්‍යානයක් තුල "කූඩුව” ක‍්‍රමයට එකට බැඳුනු පද්ධතියක් වූ යුරෝපීය රාජ්‍ය පද්ධතිය තුල තව තවත් හුස්ම හිරවෙයි."
ඒ අනුව තත්වය වර්ධනය වූයේ බිස්මාක් වලක්වා ගැනීමට උත්සාහ කල ආකාරයට ම ය. අනෙකුත් ප‍්‍රමුඛ බලවතුන් ජර්මනියට එරෙහිව බලමුලු ගැන්වෙමින්, 1902 දී එය බොහෝ දුරට හුදෙකලා කලේය. බි‍්‍රතාන්‍ය ප‍්‍රන්සය හා රුසියාවෙන් සැදුම්ලත් සම්බන්ධීකරනය කල විරුද්ධවාදී පෙරමුනකට මුහුනදීම සඳහා මිතුරෙකු වශයෙන් ජර්මනියට ඉතිරි වූයේ ඔස්ටි‍්‍රයා-හන්ගේරියාව පමනි. පලමු හා දෙවන ලෝක යුද්ධ වලදී ගැටුනු සන්ධානයන් හා බල කඳවුරු බොහෝකොටම තීරනය වූයේ මෙම අදියරේදී ය.
දෙවන ලෝක සංග‍්‍රාමයෙන් අනතුරුව "ජර්මානු ප‍්‍රශ්නය” නිෂ්ක‍්‍රීය කරනු ලැබුවේ බටහිර ජර්මානු රාජ්‍යය උතුරු අත්ලාන්තික් ගිවිසුම් සංවිධානය (නේටෝ) හා යුරෝපීය ප‍්‍රජාව තුලට ඒකාග‍්‍රිත කිරීමෙන් ය. ෆෙඩරල් සමූහාන්ඩුව ජර්මානු අධිරාජ්‍යයේ ප‍්‍රමානයෙන් අඩක් පමනක් වීමේ කාරනයෙන් ඒ සඳහා පහසුකම් සැලසුනි. ජර්මනිය හා ප‍්‍රන්සය අතර ක‍්‍රියාකාරී දේශපාලන හා ආර්ථික සහයෝගීතාවය වැඩී ගියේය. ප‍්‍රන්සය ජර්මනියේත් අනෙක් අතටත් ඉතා වැදගත් වෙලඳ සහකරුවෙකු විය.
"ජර්මානු ප‍්‍රශ්නය” යලි මතුවීම
කෙසේ වෙතත් 1990 ජර්මානු එක්සත්වීම සමග "ජර්මානු ප‍්‍රශ්නය” යලි මතුවීම එය නැවතත් ඇටුවන් බැසීමට තුඩු දුන්නේය. ජර්මනිය එක්සත්වීම හා යකඩ තිරය බිඳ වැටීම යුරෝපයේ සමතුලිතය කඩාකප්පල් කලේය. එවක දී බි‍්‍රතාන්‍ය ප‍්‍රන්ස හා ඉතාලි ආන්ඩු ජර්මනිය එක්සත්වීම කෙරෙහි විරුද්ධ වූ බව ප‍්‍රකට කරුනකි. එහෙත් ඔවුනට එය නතර කල නොහැකි විය.
යුරෝපීය සංගමය නිර්මානය කිරීමෙන් හා පොදු යුරෝපීය මුදලක් හඳුන්වාදීම මඟින් ජර්මනිය කොටු කිරීමට අවසානයේදී ඔවුහු එකඟ වූහ. එමගින් ප‍්‍රන්සය ආර්ථික වශයෙන් වඩාත්ම ඉදිරියෙන් සිටින සිය අසල්වැසියා මත පාලනය සහතික කර ගැනීමට බලාපොරොත්තු විය. මූල්‍ය සංගමයකට පෙරාතුව යුරෝපීය දේශපාලන සංගමයක් සඳහා වූ මුල් ජර්මානු ඉල්ලීම චාන්සලර් හෙල්මුට් කෝල් විසින් ප‍්‍රතික්ෂේප කලේය. ඒ වෙනුවට ඔහු පැවසුවේ, යුරෝපීය පොදු වෙලඳපොලක් හා තනි මුදලක් පිලිබඳ තර්කය මත පදනම්ව අනුක‍්‍රමයෙන් එකට එකතුවිය හැකි බවයි.
පසුව එලඹි වසරවල යුරෝවේ ආර්ථික ගතිකය යුරෝපයේ ප‍්‍රසාරනයට හා ගැටුමින් තොරව තහවුරු වීම කරා ගමන් කරනු ඇතැයි පුලුල්ව විශ්වාස කරන ලදී. 2000 වසරේදී ජර්මානු විදේශ ඇමති හරිත පක්ෂයේ ජොෂ්කා ෆිෂර් බෙහෙවින් අවධානයට යොමුවූ යුරෝපීය සමූහාන්ඩුවක් පිලිබඳ අරමුන එලිදක්වමින් හම්බෝල්ඩ් විශ්ව විද්‍යාලයේදී දේශනයක් පැවැත්වීය. යුරෝපීය සංගමය ම 2007 වන විට සාමාජිකයින් 27 දෙනෙකුගේ එකතුවක් දක්වා පුලුල්වූ අතර 1999දී යුරෝව ගිනුම්කරන කටයුතු සඳහා ද 2002 වසරේදී මුදල් නෝට්ටු හා කාසි නිකුත් කිරීම සඳහා ද හඳුන්වා දෙනු ලැබ තිබුනි. එතැන් පටන් එය යුරෝපීය සංගමයේ සාමාජික රටවල් 17ක නිල ව්‍යවහාර මුදල බවට පත්විය.
කෙසේ වුව ද දේශපාලන ඒකාග‍්‍රකරනයේ ක‍්‍රියාවලිය කොර ගසමින් තිබුනි. 1990දී පවා යුරෝපීය බලවතුන් යුගෝස්ලාවියානු අර්බුදය කෙරෙහි පොදු එකඟත්වයකට එලඹීමට අපොහොසත් විය. එරට ඉක්මනින්ම කෑලි වලට කඩා දැමීමට ජර්මනිය උනන්දු වූ අතර ප‍්‍රන්සය හා එංඟලන්තය එවන් පියවරකට විරුද්ධ විය. මෙය එක්සත් ජනපදයේ පාර්ශවයෙන් මැදිහත් වීමකට දොර විවර කල අතර එලඹීමට නියමිත වූ යුද්ධයේ අධිකාරය එරට විසින් හිමිකර ගත්තේය.
2003 ඉරාක යුද්ධය යුරෝපය ගැඹුරින්ම බෙදා දැමීමට හේතු සාධක වෙමින් පොදු යුරෝපීය ප‍්‍රතිපත්තියක් සඳහා වූ සැලැස්මට තවත් පහරක් එල්ල කලේය. එංඟලන්තය හා පෝලන්තය යුද්ධයට සහයෝගය දැක්වූ අතර ජර්මනිය හා ප‍්‍රන්සය ඊට සම්බන්ධ වීම ප‍්‍රතික්ෂේප කලහ.
2005 දී ප‍්‍රන්සය හා නෙදර්ලන්තය පැවැත්වූ ජනමත විමසුම් වලදී යුරෝපීය ව්‍යවස්ථා කෙටුම්පත ප‍්‍රතික්ෂේප විය. 2009 අවසානයේදී ඉදිරිපත් කල විකල්පය එනම්, ලිස්බන් ගිවිසුම දුබල ආදේශකයක් බව තහවුරු විය. යුරෝපීය සංගමයේ විදේශ නියෝජිතවරිය වශයෙන් වැඩි කලඑලියක් නැති කැතරින් ඇෂ්ටන් පත්කිරීම ම පොදු යුරෝපීය පිලිවෙතක් සඳහා තම විදේශ ප‍්‍රතිපත්තිය පාවාදීමට කිසිදු යුරෝපීය ආන්ඩුවක් සූදානම් නොවූ බවට පැහැදිලි සාක්ෂියක් විය.
ලිබියාව පිලිබඳව ප‍්‍රන්සය බි‍්‍රතාන්‍යය හා එක්සත් ජනපදය ඒකාබද්ධව ගත් පියවර සමග යුරෝපය තුල බෙදීම් නව අදියරයකට සේන්දු විය. ප‍්‍රන්සය හා බි‍්‍රතාන්‍ය දේශපාලන හා මිලිටරි යන දෙයාකාරයෙන්ම යුරෝපීය සංගමයේ පවත්නා ව්‍යුහයන්ට පිටින් ක‍්‍රියාත්මක වෙයි. ඉරාක යුද්ධයේ බල අරගලයේදී මෙන් නොව මෙම බෙදීම් තවදුරටත් "පැරනි” හා "අලුත්” යුරෝපය අතර නොව එක් අතකින් ප‍්‍රන්සය බි‍්‍රතාන්‍ය හා බටහිර යුරෝපීය රටවල් කිහිපයක් ද අනෙක් අතින් ජර්මනිය හා නැගෙනහිර යුරෝපීය රටවල් අතර ද වේ.
උතුරු අප‍්‍රිකාව තුල ජර්මානු අවශ්‍යතා
ජර්මානු අධිරාජ්‍යයේ ප‍්‍රතිපත්ති වසර 120කට පෙර දෙවන විල්හෙල්ම් හා ඔහුගේ චාන්සලර් බර්න්හාඩ් වොන් බිලෝ ගේ ආත්මීය අරමුනු කරා සිඳවිය නොහැකිවාක් මෙන්ම, එක්සත් ජාතීන්ගේ ආරක්ෂක මන්ඬල ඡන්දයෙන් ජර්මනිය මඟහැර යාම විදේශ ඇමති වෙස්ටර්වේල්ගේ පුද්ගලික අභිමතයට පැවරිය නොහැකිය. ඒ දෙකම දිගු කාලීන ප‍්‍රවනතා හා වර්ධනයන්ගේ ප‍්‍රතිපලය විය. වෙස්ටර්වේල්ගේ මඟහැරීම කාලයක් තිස්සේ වර්ධනය වී තිබෙන ජර්මනිය හා ප‍්‍රන්සය අතර විදේශ පිලිවෙත හා ආර්ථික වෙනස්කම් පිලිබඳ තර්කාන්විත නිගමනය විය.
ජර්මනිය උතුරු අප‍්‍රිකාවේ හා මැද පෙරදිග තමන්ගේම අවශ්‍යතා අනුයමින් සිටින අතර මේවා ප‍්‍රන්සයේ අවශ්‍යතා සමඟ ගැටෙයි. ලිබියානු යුද්ධයට දෙවසරකට පෙරාතුව ජර්මනියේ ජාත්‍යන්තර හා ආරක්ෂක කටයුතු පිලිබඳ ආයතනය අධ්‍යයනයක් පල කලේය. "මැද පෙරදිග හා උතුරු අප‍්‍රිකාවේ ජර්මානු ප‍්‍රතිපත්ති” යන මැයෙන් වූ වාර්තාව මෙසේ පැවසීය: "1990 වන විට මාග්‍රෙබ් ප‍්‍රදේශ උසුලනු ලැබුවේ ජර්මානු විදේශ ප‍්‍රතිපත්තියේ සීමිත තත්වයක් පමනකි. එහිදී ජර්මානු අවශ්‍යතා පිලිබඳ පැහැදිලි සූත‍්‍රගත කිරීමක් දක්නට නොලැබුනි. කෙසේ වුවත් පසුගිය දශකයේ ජර්මානු විදේශ ප‍්‍රතිපත්තිය තුල කලාපයේ වැදගත්කම නොකඩවා වැඞී ගියේය. ඒ කාරනා තුනක් මුල්කර ගෙනය. බලශක්ති ආරක්ෂාව පිලිබඳ තීරනාත්මක ප‍්‍රශ්නය, සංක‍්‍රමනිකයින්ගේ පැමීනීම වැලැක්වීමේ උත්සාහය හා ත‍්‍රස්තවාදයට හා සංවිධානාත්මක අපරාධ වලට එරෙහි සටනයි.
බලශක්ති සැපයුම ඉහලම ප‍්‍රමුඛත්වය ලැබීය. අධ්‍යයනයට අනුව "මෙම රාජ්‍ය වෙතින් සැපයෙන තෙල් හා ගෑස් ජර්මනියේ බලශක්ති සැපයුමේ වඩ වඩාත් වැදගත් තැනක් අත්කර ගත්තේය. ලිබියාව අද ජර්මනියේ සිව් වැනි වැදගත්ම තෙල් සැපයුම් කරුවාය. ඇල්ජීරියාවට හිමිවන්නේ අටවන ස්ථානයයි.”
අරාබි ලෝකය තුල ජර්මනියේ හා ප‍්‍රන්සයේ එකිනෙකට ගැටෙන අවශ්‍යතා තෙවසරකට පෙරාතුව ඊනියා මධ්‍යධරනී සංඟමය මුල්කරගෙන හටගත් ආරවුල් මධ්‍යයේ මතුපිටට පැමිනියේය. 2007 බලයට පත් තැන් පටන් සාකෝසි මධ්‍යධරනී සංගමය පිහිටුවීමට අදිටන් කරගෙන සිටියේ ය. එයින් අරමුනු කලේ සියලු මධ්‍යධරනී රටවල් ප‍්‍රන්සයේ නායකත්වය යටතේ එක්සත් කිරීමයි. එය නැගෙනහිර යුරෝපය තුල ජර්මනියේ වර්ධනය වන දේශපාලන හා ආර්ථික අනුහසට ප‍්‍රති තුලනයක් ලෙස ගොඩනැංවෙනු ඇතැයි සැලකුනි සාකෝසිගේ සැලසුම් බර්ලිනයේ කටුක ප‍්‍රතිරෝධයක් ඇවිලවීය. ප‍්‍රන්ස යටත් විජිත අභිලාශයන් පුනර්ජීවය ලැබීම යුරෝපීය සංගමය තුල ජර්මනියේ ප‍්‍රමුඛ ක‍්‍රියාකලාපයට අභියෝගයක් වේ යයි එය බියපත් විය. උතුරු අප‍්‍රිකාව තුල ජර්මනියේ අවශ්‍යතාවන් ද තර්ජනයට ලක්ව ඇතැයි විශ්වාස කරන ලදී.
මුලින් සඳහන් කල ආරක්ෂක අධ්‍යයනය මෙසේ සඳහන් කර තිබුනි: "මුලදී මධ්‍යධරනී කලාපයට සැබවින්ම මායිම්වන රටවල් පමනක් ඇතුලත් වන බව ප‍්‍රකාශ කෙරී තිබුනු, මධ්‍යධරනී සංගමයක් සඳහා වන ප‍්‍රන්ස යෝජනාව සලකන ලද්දේ පැහැදිලිව ම කලාපය තුල ප‍්‍රන්ස ආනුභාවය ආරක්ෂා කර පුලුල් කරන මෙවලමක් ලෙසය. ප‍්‍රන්සයේ සුවිශේෂී භූමිකාව විශේෂයෙන්ම ජර්මානු ව්‍යාපාර සඳහා රිනාත්මක බලපෑමක් කරනු ඇත. ජර්මානු නිෂ්පාදන විශ්වාස කටයුතු යයි ද ජර්මානු සමාගම් නියමිත යයි ද සැලකිය හැකිවන අතර මාග්‍රෙබ් ආන්ඩු නියෝජිතයෝ වඩ වඩාත් පුලුල් ජර්මානු මැදිහත් වීමක් සඳහා කැඳවුම් කරති. එහෙත් කොන්ත‍්‍රාත් පිලිබඳ කාරනයට එලඹුනු කල්හි එය අවසන් වනු ඇත්තේ බොහෝවිට ප‍්‍රන්ස ගනුදෙනුවක් ලෙස ය.”
උතුරු අප‍්‍රිකාව පිලිබඳව උනන්දු වන එකම රට ජර්මනිය පමනක් නොවේ. "තරගය දිගු කලක් තිස්සේ උනුසුම් වෙමින් තිබේ. එයට වඩ වඩාත් සංඛ්‍යාවක් ජාත්‍යන්තර තරඟකරුවන් ද සම්බන්ධ වෙයි. එක්සත් ජනපදය, රුසියාව, ස්පාඤ්ඤය, ඉතාලිය, බි‍්‍රතාන්‍ය හා එන්ට එන්ටම චීනය ඉන්දියාව හා ලතින් ඇමරිකානු රාජ්‍යයන් ද බලශක්ති හා අවි ආයුධ අලෙවිය ද ඇතුලු ආරක්ෂක සහයෝගීතාවය සඳහා උනන්දු වන අතර ප‍්‍රදේශීය ප‍්‍රවාහන යටිතල සංවර්ධනය හා පොදුවේ ඉදිකිරීම් ක්ෂේත‍්‍රයේ කොන්ත‍්‍රාත් කටයුතු වලට සම්බන්ධ වෙති.”
ලිබියාව තුල යුද්ධය පුපුරාගිය විට චීනයේ සම්බන්ධකම්හි තරම දකින්නට ලැබුනි. චීන සමාගම් හා 36,000ක් චීන කම්කරුවෝ එරට හැරයාමට නියමිත විය. මධ්‍යධරනී සංගමයට විරුද්ධත්වය පලකල එකම උතුරු අප‍්‍රිකානු රාජ්‍යය ලිබියාව වීම සැලකිය යුතු වේ.
අවසානයේදී මධ්‍යධරනී සංගමය 2008 වසරේ ග‍්‍රීෂ්මයේ පිහිටුවන ලද අතර 2010 මැයි මාසයේදී එහි කටයුතු ආරම්භ කලේය. එහෙත් ජර්මනිය සිය තත්වය රැකගැනීමේදී පුලුල් වශයෙන් සාර්ථක විය. හුදෙක් මධ්‍යධරනී රටවල් පමනක් නොව යුරෝපීය සංගමයේ සියලු රාජ්‍යයන් මධ්‍යධරනී සංගමයේ කොටස්කරුවන් වූ අතර ප‍්‍රන්සයට කලාපය තුල තමන්ගේම පිලිවෙත පැටවීමට එයින් බොහෝ දුෂ්කරතා ඇති විය.
දැන් සාකෝසි ප‍්‍රහාරය පනගැන්වීමට ලිබියාවේ සිදුවීම් ගසාකමින් සිටියි. එහෙත් ටියුනීසියාවේ හා ඊජිප්තුවේ විප්ලව විශේෂයෙන්ම බලයෙන් නෙරපා හල බෙන් අලි හා මුබාරක් වැනි පාලකයින් සමඟ සමීප සම්බන්ධතා පවත්වාගෙන යාම නිසා ප‍්‍රන්සයට ප‍්‍රධාන පහරක් වී තිබේ. සාකෝසි සමග ඒකාබද්ධව බෙන් අලි හා මුබාරක් මධ්‍යධරනී සංගමයේ සභාපතිත්වය ඉසිලූහ. සිය පාර්ශවයෙන් ජර්මනිය නෙරපා හල පාලකයින්ගේ අනුප‍්‍රාප්තිකයින් සමග ගනුදෙනු කිරීමේ හොඳ අවස්ථාවක් එලඹ ඇති බව විශ්වාස කරයි.
ගඩාෆිට එරෙහි කැරැල්ල තමන්ගේ අවශ්‍යතාවන් සඳහා ගසාකෑමට ලිබියාව සාකෝසිට අවස්ථාව උදාකර දී තිබේ. ඔහුගේ විදේශ ඇමතිගේ පවා මවිතයට හේතුවන පරිදි සාකෝසි බෙන්ගාසිහි අන්තර්වාර කවුන්සිලය නිල වශයෙන් පිලිගත් පලමුවැන්නා බවට පත්වෙමින් මිලිටරි මැදිහත්වීම සඳහා තල්ලුව සැපයීය. ඔහුගේ අවදානම් ආරම්භකත්වයට බි‍්‍රතාන්‍ය අගමැති කැමරොන් හා එක්සත් ජනපද ජනාධිපති ඔබාමා සහාය දුන්හ.
යුරෝපීය සංගමයේ අර්බුදය
ජර්මනිය හා ප‍්‍රන්සය අතර විසංවාදයන් විදේශ ප‍්‍රතිපත්තිය පිලිබඳ කරුනුවලට පමනක් සීමා වී නැත. යුරෝව හා යුරෝපීය සංගමය ම අනතුරට ලක් කෙරෙන ආර්ථික හා මූල්‍යමය කාරනා මුල්කරගත් තියුනු ගැටුම් ද පවත්නේ ය.
යුරෝව හඳුන්වාදීමෙන් යුරෝපය තුල අනර්ග එකමුතුවක් ගොඩනැගෙනු ඇතැයි යන හෙල්මුට් කෝල්, ජොෂ්කා ෆිෂර් හා තවත් අයගේ බලාපොරොත්තු ඉටු නො වී ය. ඒ වෙනුවට සිදුවූයේ ආර්ථික හා සමාජ විසංවාද උග‍්‍ර වීමයි. බොහෝ සංඛ්‍යාලේඛන මගින් පෙන්නුම් කරන්නේ, ජර්මනිය හා ප‍්‍රන්සය අතර වර්ධනය වන ගැටුම් හා යුරෝපීය සංගමයේ විභේදන කිසිසේත්ම අහම්බයන් නොවන බවයි.
යුරෝව හඳුන්වාදීමෙන් ජර්මානු ආර්ථිකය බොහෝ වාසි අත්කර ගත්තේය. 1990 ජර්මනිය එක්සත් කිරීමේ වසර හා 2008 අතර කාලය තුල ජර්මානු අපනයන තුන් ගුනයකින් පමන එනම්, යුරෝ බිලියන 348 සිට 984 දක්වා වර්ධනය විය. ආනයන ද සැලකිය යුතු තරමින් එනම්, යුරෝ බිලියන 293 සිට 806 දක්වා වර්ධනය විය.
විශේෂයෙන් වැදගත් වන්නේ විදේශ වෙලඳ අතිරික්තයේ වැඩිවීමයි. 1990 හා 2008 අතර එය තෙගුන විය. ජර්මනිය එක්සත් කිරීමේ මුල් වසරවල එය පහත වැටුනි. එකල ජර්මානු ආර්ථිකය වැඩි අවධානයක් යොමු කලේ විදේශ වෙලඳාමට වඩා දේශීය වෙලඳාම කෙරෙහිය. එහෙත් 1990 ගන්වල විදේශ වෙලඳ අතිරික්තය දිගින් දිගටම වර්ධනය විය. විශාලතම පිම්ම ගත්තේ එය, සියයට 22න් ඉහල ගිය 2000 හා 2005 අතර කාලයේය. 2007දී එය වටිනාකම අතින් වාර්තාගත යුරෝ බිලියන 200ක් විය.
මූලික වශයෙන් සාධක තුනක් ජර්මනියේ අපනයන හා විදේශ වෙලඳාමේ අතිරික්තය ඉහල යාමට දායක විය. යුරෝව හඳුන්වාදීම, යුරෝපීය සංගමය නැගෙනහිර යුරෝපය තුලට ප‍්‍රසාරනය වීම හා 2010 ප‍්‍රතිසංස්කරන න්‍යාය පත‍්‍රය විසින් නිර්මානය කල අඩු වැටුප් ක්ෂේත‍්‍රයයි.
යුරෝව, යුරෝපය තුල මිල උච්චාවචනයන්ගෙන් ජර්මනිය ආරක්ෂා කල අතර, ජාත්‍යන්තරව එම මුදල සාපේක්ෂව පහත් අගයකින් පවත්වාගෙන යාමට උපකාරී විය. ඒ මගින් ජර්මනියේ නිර්යාත කර්මාන්තය යුරෝපය තුලත් ජාත්‍යන්තරවත් ශක්තිමත් කලේය.
2008දී ජර්මනියේ අපනයන වලින් සියයට 63ක් ඇදී ගියේ යුරෝපීය සංගමයේ රටවලට ය. සියයට 43ක් යුරෝ කලාපයේ සාමාජික රටවලට ය. අපනයන වටිනාකමින් තුනෙන් දෙකකට ගෙවනු ලැබුවේ යුරෝ මුදලින් ය. එබැවින් එයට මුල්‍ය උච්ඡාවචනයන්ට ඔරොත්තු දිය හැකිව තිබුනි.
එනමුත් යුරෝව ජර්මානු මුදල කෘතීමව පහත අගයකින් පවත්වා ගත්තේය. යුරෝපීය රටවල් සිය මුදල් ජාතික ව්‍යවහාර මුදල් ලෙස පවත්වා ගත්තේ නම්, එවිට ග‍්‍රීසියේ ඩ‍්‍ර‍්‍රැක්මා ඉතාලි ලීරා හා ප‍්‍රන්ස ෆ‍්‍රෑන්ක් මුදල වැනි උද්ධමනකාරී මුදල් වලට සාපේක්ෂව ඩොයිෂ් මාර්ක් මුදල ද තියුනු ලෙස ඉහල නැඟිය හැකිව තිබුනි. එය එක්සත් ජනපදයේ ඩොලරයට හා ජපාන යෙන් මුදලට සාපේක්ෂව ද ඉහල අගයක් ගත හැකිව තිබුනි. යුරෝව හඳුන්වාදීම නිසා, කෙසේ වෙතත් මුදල් සම්බන්ධතා ස්ථාවරව පැවතුනි.
යුරෝව හඳුන්වාදීමෙන් පසුව දුබල යුරෝපීය රටවල නාමික වැටුප් ද භාන්ඩ හා සේවා මිල ගනන් ද ඉහල නගිද්දී ඒවා ජර්මනියේදී වැඩි නොවූ තරම්ය. ප‍්‍රධාන වශයෙන්ම මෙයට හේතු වූයේ දැවැන්ත පහත් වැටුප් හා සැලකිය යුතු අඩු වැටුප් ක්ෂේත‍්‍රයක් නිර්මානය කල වෘත්තීය සමිති වල ද සහාය ඇතිව ක‍්‍රියාවට නැඟූ ෂ්රඩර් ආන්ඩුවේ 2010 න්‍යාය පත‍්‍රයයි.
ඒ අනුව වසර 2000 හා 2010 කාලයේ, ජර්මනියේ ඒකක ශ‍්‍රම පිරිවැය ඉහල ගියේ අවශේෂ යුරෝපයට වඩා අඩුවෙන් ය. ජර්මනියේ එහි වැඩිවීම වාර්ෂිකව සියයට 0.7ක් වූ අතර යුරෝපීය සාමාන්‍යය සියයට 2.1 විය ග‍්‍රීසියේදී එය සියයට 3ක් ද පෘතුගාලයේ 2.7ක් ද ස්පාඤ්ඤයේ 2.6ක් ද විය ප‍්‍රන්සයේ එය ජර්මනියට වඩා දෙගුනයකටත් වැඩි වේගයකින් එනම් සියයට 1.9ක වාර්ෂික අනුපාතයකින් ඉහල නැගුනි.
එහි ප‍්‍රතිපලය වූයේ යුරෝපයේ ආර්ථික අසමතුලිතතාවන් නාටකාකාර ලෙස ඉහල නැගීමයි. ජර්මනිය විදේශ වෙලඳාමෙහි අතිරික්තයක් වාර්තා කරද්දී ප‍්‍රන්සයේ හා මහා බි‍්‍රතාන්‍යයේ හිඟයන් වර්ධනය විය. එරට දදේනි අනුව 2008 ජර්මනියේ විදේශ වෙලඳ අතිරික්තය සියයට 7.1 විය. ප‍්‍රන්සය සියයට 3.5ක හිඟයක් ද මහා බි‍්‍රතාන්‍යය 6.6 හා පෝලන්තය 6.8ක හිඟ ද වාර්තා කලේය.
යුරෝපීය සංගමය නැගෙනහිරට ප‍්‍රසාරනය වීමෙන් ද ජර්මනියට වාසි සැලසුනි. සම්ප‍්‍රදායික යුරෝපීය සංගමයේ රටවලට එය කල අපනයන වටිනාකම සැලකිය යුතු පරිදි පහත වැටෙද්දී, නව සාමාජික රටවල ජර්මානු අපනයන දෙගුන විය. මෙම රටවල් ජර්මනිය සඳහා පුලුල් කල නිෂ්පාදන පේලි ක‍්‍රමයක් ද විය. විදේශ වෙලඳාමේ සංඛ්‍යා ලේඛන වලට මෝටර් රථ හා යන්ත්‍රෝපකරන වැනි නිමාකල නිෂ්පාදිත අපනයන පමනක් නොව, ඊනියා "ආයතන අතර වෙලඳාම” ද අන්තර්ගත විය. නිෂ්පාදන ක‍්‍රියාවලියේ දී භාන්ඩ කිහිප වතාවක් දේශසීමා හරහා ගමන්කොට තිබුනේ නම්, මෙම "ගෝලීයකරන බලපෑම” සංඛ්‍යා දත්ත වල සටහන් වූ අතර කෘතීම ලෙස වටිනාකම් පුම්බාලීය.
පසුගිය විසි වසර තුල, ජාත්‍යන්තර වෙලඳාමේ කොන්දේසි යුරෝපයේදී පමනක් නොව, ගෝලීයව ද සැලකිය යුතු පරිදි මාරුවී ඇත. අපනයනයේ අර්ථයෙන් ජර්මනිය, එක්සත් ජනපදය පසුකර ගිය අතර ජපානය තියුනු ලෙස පසු පසට තල්ලු විය. කෙසේ වෙතත් ඉදිරියෙන්ම සිටින්නේ චීනය යි. එහි අපනයන 1990 දී ඩොලර් බිලියන 62 සිට 2008 වන විට ටි‍්‍රලියන 1.4ක් දක්වා විසි දෙගුනයකින් ඉහලට පිනුවේය.
ජාත්‍යන්තර ආර්ථික සම්බන්ධතාවන්ගේ තවත් වැදත් උපමානයක් වන්නේ සෘජු විදේශ ආයෝජනයි. (එෆ්ඩීඅයි) ඕඊසීඩී (ආර්ථික සංවර්ධනය හා සහයෝගිතාවය පිලිබඳ සංවිධානය) එය මෙසේ නිර්වචනය කර ඇත: "එෆ්ඩීඅයි නිර්වචනය කෙරෙන්නේ එක් ආර්ථිකයක වැසියෙක් දිගු කාලයක් පොලී ආදායම් ලැබීමේ අරමුන සහිතව තවත් ආර්ථිකයක ව්‍යවසායක වැසියෙකු ලෙස කටයුතු කිරීමයි.”
වෙනත් වචන වලින් කිවහොත් එහි අරමුන ප‍්‍රාග්ධන අපනයන යාන්ත‍්‍රනය හරහා විදේශ රටවල කම්කරුවන් සූරාකෑමයි. ලෙනින් ප‍්‍රාග්ධන අපනයනය අධිරාජ්‍යවාදයේ වැදගත් අංඟයක් ලෙස ඒ වන විටත් හඳුනාගෙන තිබුනි. ඔහු මෙසේ ලිවීය: "නොබෙදුනු බරක් දරන ලද නිදහස් තරගය පැවති අවධියේ පැරනි ධනවාදයට ආවේනික වූයේ භාන්ඩ නිර්යාතයයි. ඒකාධිකාරයන් පාලනය කරන ධනවාදයේ අති නූතන අවධියෙහි එයට ආවේනික වන්නේ ප‍්‍රාග්ධන අපනයනයයි.”
පසුගිය දශක දෙකක කාලය තුල, මෙම ක්ෂේත‍්‍රයේ ද සැලකිය යුතු වෙනස්කම් ඇතිව තිබේ. එහි ඉහල අපනයන අතිරික්තයේ පදනම මත ජර්මනිය වැදගත් ප‍්‍රාග්ධන අපනයන කරුවෙක් බවට පත්ව තිබේ. 1990 සිට විදේශ රටවල ජර්මානු ප‍්‍රාග්ධන ආයෝජන හය ගුනයකින් වැඩිවී ඇති අතර, ජර්මනිය තුල කෙරුනු විදේශ ප‍්‍රාග්ධන ආයෝජන සිව් ගුනයකින් වැඩිවී ඇත.
කෙසේ වෙතත් දදේනි ප‍්‍රතිශතයක් වශයෙන් මෙන්ම, සැබෑ සංඛ්‍යාවන්ට අනුව මහා බි‍්‍රතාන්‍ය හා ප‍්‍රන්සය වැනි පැරනි යුරෝපීය යටත් විජිත බලවතුන් එෆ්ඩීඅයි ක්ෂේත‍්‍රයේ දී ජර්මනිය පරදවා ඉදිරියට යමින් සිටියි.
2008 වසරේදී මහා බි‍්‍රතාන්‍යයේ විදේශ සෘජු ආයෝජන එහි දල දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් සියයට 57ක් විය. ප‍්‍රන්සය සියයට 50ක් හා ජර්මනිය සියයට හතලිහක් විය. සැබෑ සංඛ්‍යාවන්ට අනුව බි‍්‍රතාන්‍ය එෆ්ඩීඅයි අගය යුරෝ ටි‍්‍රලියන 1.8ක් ද ප‍්‍රන්සයේ 1.3ක් හා ජර්මනියේ 1.2ක් විය. ප‍්‍රථම ස්ථානය හිමිකර ගත්තේ යුරෝ ටි‍්‍රලියන 3.5ක් වූ එක්සත් ජනපදයයි.
ජර්මානු එෆ්ඩීඅයි ප‍්‍රධාන වශයෙන්ම සංකේන්ද්‍රනය වූයේ යුරෝපය හා එක්සත් ජනපදය තුලය. 2004 වසරේදී සියයට 50ක් යුරෝපීය සංගමයේ පැරනි රාජ්‍යයන්හිත්, සියයට 30ක් එක්සත් ජනපදයේත් ආයෝජනය කෙරුනි. සියයට 6ක් පමන නව යුරෝපීය සංගමයේ රටවල හා සියයට එකක් පමනක් චීනයේ ආයෝජනය කෙරුනි.
ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අර්බුදයේ ප‍්‍රතිවිපාක
දැන් වන තෙක් ඉදිරිපත් කල සංඛ්‍යා 2008 මූල්‍ය අර්බුදය හටගැනීමට පෙරාතු කාලයට අදාලය. මෙම අර්බුදය ඓතිහාසික සන්ධිස්ථානයකි. මතුපිටට යටින් ඒකරාශීවූ සියලු ආර්ථික ප‍්‍රතිවිරෝධයෝ විප්ලවවාදී ඇඟවුම් සහිත ප‍්‍රධාන දේශපාලන හා ආර්ථික කම්පනයන්ට තුඩු දෙමින් එලිමහනට කඩාවැදී ඇත. පලමු හා දෙවන ලෝක සංග‍්‍රාමයන්ට පෙරාතු අවධියේ මෙන්ම අන්තර් අධිරාජ්‍යවාදී ගැටුම් වැඩීයාම කම්කරු පන්තියට එරෙහි ප‍්‍රහාරයක් සමඟ අත්වැල් බැඳගෙන තිබේ.
අර්බුදයට පූර්වයෙන් පවා කම්කරු පන්තියේ ජීවන තත්වයන් එකතැන පල්වෙමින් ද සමාජ ආරක්ෂන පද්ධතීන් ක‍්‍රමානුකූලව ඉවත් කෙරෙමින් ද තිබුනි. නැගෙනහිර යුරෝපයේදී ධනවාදය පුනස්ථාපනය කිරීම විනාශකාරී ප‍්‍රතිපල අත්කර දුන්නේ ය. සාපේක්ෂව කාර්යක්ෂම අධ්‍යාපන හා සෞඛ්‍ය සේවා ක‍්‍රමයන්හි කිසිවක් ඉතිරිව ඇත්තේ නැත. මිල මට්ටම් ඉක්මනින්ම බටහිර යුරෝපයේ තත්වයන්ට හැඩ ගැසුනු නමුත් කම්කරුවන්ට හා සේවකයින්ට සමහර අවස්ථාවල ගෙවනු ලැබුවේ බටහිර ගෙවූ වැටුපෙන් දහයෙන් පංගුවකි.
2006 වසරේ සේවකයින් දහයක් හෝ වැඩි ගනනක් සේවයේ යෙදවූ සමාගමක පූර්න කාලීන සේවකයෙක් වාර්ෂිකව ලැබූ සාමාන්‍ය ආදායම පහත වගුවෙන් පෙන්නුම් කෙරේ. වැටුප් ඩෙන්මාර්කයේ යුරෝ 43,000 සිට බල්ගේරියාවේ යුරෝ 1,300 දක්වා පරාසයක විය. ඒ අනුව බල්ගේරියාවේ කම්කරුවෙක් ඉපයුවේ සිය ඩෙන්මාර්ක සගයාට වඩා විසි ගුනයකින් අඩු මුදලකි. ග‍්‍රීසිය හා ස්පාඤ්ඤය ඒ අතර මැද යුරෝ 20,000ක් විය. මෙය ඩෙන්මාර්කයේ වැටුපෙන් අඩකටත් වඩා අඩු ප‍්‍රමානයකි. එහෙත් තවමත් බල්ගේරියාවේ වැටුපෙන් දහ ගුනයකටත් වැඩි විය.
2006 වසරේ වාර්ෂික ඉපැයීම් (සේවකයින් දහයක් හෝ ඊට වැඩි ව්‍යවසායන්)
ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අර්බුදයෙන් පසුව කම්කරුවන්ගේ ජීවන තත්වයන්ට එල්ල කරන ප‍්‍රහාර විනාශකාරී රූපාකාරයන් ගෙන ඇත. සිය සමපේක්ෂනාත්මක අලාභ ආවරනය කර ගැනීම පිනිස බැංකු වලට ලබාදුන් ටි‍්‍රලියන ගනන් අරමුදල් දැන් කම්කරු පන්තියේ වියදමෙන් පියවාගනු ලබයි. මෙම ක‍්‍රියාවලිය යුරෝපයේ වාටියෙන් පටන් ගෙන මධ්‍යය කරා ගමන්කොට ඇත.
හංගේරියාව, රුමේනියාව, ග‍්‍රීසිය, අයර්ලන්තය හා පෘතුගාලය ජනගහනයේ ජීවන තත්වයන් සියයට 20 සිට 30 දක්වා පහත හෙලමින් ද වැට් බදු වැඩිකිරීම නිසා අහස උසට ගොස් තිබෙන මිල ගනන් හා රැකියා හා මූල්‍ය ප‍්‍රතිපාදන කැපීමත් සමග රාජ්‍ය අංශය විනාශ කිරීම වැනි ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ කප්පාදු පියවරයන්ට දැනටමත් ගොදුරුවී ඇත. දැනටමත් මෙම දුප්පත් රටවල ජීවිතය සත්තකින්ම නොදැරිය හැකි තැනට වැටී ඇත.
ග‍්‍රීසියේ පැපැන්ඩි‍්‍රයෝ ආන්ඩුව දැනටමත් ජනගහනයේ ජීවන තත්වයන් සියයට 30න් පහත හෙලන ලද පලමු කප්පාදු වැඩසටහන් දෙකෙන් පසුව තවත් එකක් දැන් නිවේදනය කර ඇත. යුරෝපීය සංගමයෙන් හා ජාමූඅ න් මූල්‍ය ආධාර ඉල්ලා සිටීමෙන් පසුව පෘතුගාලය එවැනිම කප්පාදු වැඩසටහනක් ක‍්‍රියාවට දැමීමට නියමිතව ඇත.
මහා බි‍්‍රතාන්‍යයේ කැමරොන් ආන්ඩුව බි‍්‍රතාන්‍යයේ කම්කරු පන්තිය භුක්ති විඳින රජයේ සෞඛ්‍ය සේවය, නිදහස් අධ්‍යාපනය හා අනෙක් දේ විනාශ කිරීමේ කප්පාදු වැඩසටහනක් සම්මත කර තිබේ. ජර්මනියේ හා ප‍්‍රන්සයේ සමාජ ප‍්‍රහාර දැනට යොමුකර ඇත්තේ විශ‍්‍රාම වයස් සීමාව දිර්ග කිරීම, ශ‍්‍රම වෙලඳපොලේ නම්‍යතාවය වැඩි කිරීම, ශූභසාධන ප‍්‍රතිලාභ හිමියන්ට යොදන පීඩනය දැඩි කිරීම හා අඩු වැටුප් ශ‍්‍රමය පුලුල් කිරීම වෙතය. එහෙත් එය අවසානය නොවනු ඇත.
සුන්බුන්ව වියැකී ගිය අසංවිධානාත්මක හා බෙදීගිය පිස්සන් කොටුවක් ලෙස 1923දී ට්‍රොට්ස්කි යුරෝපය විස්තර කලේය. අද මෙම ප‍්‍රවනතා යලි වතාවක් ආධිපත්‍ය දැරීමට පටන් ගෙන ඇත. දුප්පත් රටවල් ලාභ නය වෙත පිවිසීමේ පහසුකම් ලබමින් අඩුම තරමින් ආර්ථික ධනවත්කම පිලිබඳ හැඟීමක් නිර්මානය කල අතර, ජර්මනියේ නිර්යාත ආර්ථිකය යුරෝවෙන් වාසි සලසාගත් ඒ කාලය අවසන්වී ඇත. පාලක පන්තිය ඔවුන්ගේ එක්සත් යුරෝපයක් පිලිබඳ ව්‍යාපෘතියට පිටුපස හරවමින් ආක‍්‍රමනකාරී ලෙස ජාතික අවශ්‍යතා අනුව යමින් සිටියි. මෙම වර්ධනයේ ප‍්‍රතිපලයක් ලෙස ආර්ථික පරිහානියේ හා වැඩෙන මිලිටරිකරනයේ වැය කම්කරු පන්තිය මත පටවනු ලැබේ.
ජර්මනියේ හා අනෙකුත් උතුරු යුරෝපීය රටවල් තුල යුරෝව වියදම් අධිකය. තනි ව්‍යවහාර මුදල අහෝසි කල යුතුය. ඉක්මනින්ම එසේ කලොත් වඩා හොඳය යන හඬ මතුකරන සංඛ්‍යාව වැඩි වෙමින් තිබේ. තනි ව්‍යවහාර මුදල උතුරු යුරෝපීය රටවල් කිහිපයකට සීමාකල යුතුය යන සේව් අවර් මනි (අපගේ මුදල් රැක ගනිමු) යන පොත ලිවූ හෑන්ස් ඔලාෆ් හෙන්කල් වැනි හුදෙකලා පුද්ගලයින් ස්වල්ප දෙනෙකුගේ දෘෂ්ටි ආස්ථානයට අනුග‍්‍රහය පලවෙමින් තිබේ. ප‍්‍රන්සයේ ට්රූ ෆින්ස් නැතිනම් ජාතික පෙරමුන වැනි යුරෝපීය සංගමයට මෙන්ම යුරෝවට ද විරුද්ධව උද්ඝෝෂනයේ යෙදුනු ජනතාවාදී දක්ෂිනංශික පක්ෂ, මාධ්‍යයේ ද සහයෝගය ඇතිව සහාය දිනාගනිමින් සිටියි. ජර්මනියේ හෙන්කල් හා තිලෝ සරසින් වැනි දක්ෂිනාංශික ජනතාවාදීන් ට නොයෙකුත් කතා මන්ඩප තුල ප‍්‍රසිද්ධ වේදිකා ලබාදී ඇත.
ජර්මනිය හා ප‍්‍රන්සය අතර යුරෝපීය මූල්‍ය ස්ථායිකරන යාන්ත‍්‍රනයේ ආකෘතිය අරභයා මූලික ගැටුම් වර්ධනය වෙමින් තිබේ. ගී‍්‍රසියට පෞද්ගලික නය පහසුකම් කපාහල හැකි හා එරට බැංකු ක්ෂේත‍්‍රයේ බිඳ වැටීමකට තුඩුදිය හැකි නය ප‍්‍රතිව්‍යුහකරන ව්‍යායාමයකට ජර්මනිය කැමැත්ත දක්වන අතර තමන්ට වල කැපෙනු ඇතැයි යන බිය නිසා ප‍්‍රන්සය එවැන්නක් සහමුලින්ම ප‍්‍රතික්ෂේප කරයි.
යුරෝව පිලිකෙව් කිරීම ආර්ථික හා විදේශ පිලිවෙත්වල ප‍්‍රති දිශානුගතවීමක් සමඟ අත්වැල් බැඳගෙන ඇත. මේ වනතෙක් සම්පූර්න දත්ත ලබාගත නොහැකිවී ඇති නමුත් සමහර ප‍්‍රවනතා දකින්නට පුලූවන.
2009දී ජර්මනියේ අපනයන ආර්ථික අර්බුදයේ ප‍්‍රතිපල වශයෙන් සියයට 19න් පහත වැටුනි. 2010දී එරට මෙම අලාභ පියවා ගත්තේ, 2008 සාපේක්ෂව වාර්තාගත සංඛ්‍යා අත්පත් කර ගනිමිනි. එහෙත් යුරෝ කලාපයට යැවුනු අපනයන වැඩිවූයේ සියයට 14න් පමනි. එය අර්බුදයට පෙරාතු කාලයේ මට්ටමට වඩා පහතින් පැවතුනි. මේ අතර චීනයට කල ජර්මානු අපනයන සියයට 44න් ද රුසියාවට සියයට 28න් ද ඉහල ගියේය.
ජර්මනිය සිය සෘජු විදේශ ආයෝජනවල (එෆ්ඩීඅයි) පරාසය ද යුරෝපයෙන් එපිටට පුලුල් කර ගෙන ඇත. මෙය ලිබියාවට එරෙහි යුද්ධය මත ඇතිව තිබෙන ගැටුම් වලට එක් හේතුවකි. මෙම යුද්ධය කෙරෙන්නේ මූලිකව ම තෙල් සඳහා වන නමුත් අපනයන වෙලඳපොලවල් ප‍්‍රාග්ධන අපනයන හා සමස්ත අරාබි කලාපයේම විප්ලව මැඩීම ද නොවැදගත් නොවේ. ප‍්‍රන්සය, බි‍්‍රතාන්‍ය හා ඉතාලිය යලිත් ආක‍්‍රමනකාරී යටත් විජිත පිලිවෙතකට මාරුවීම දැකගත යුත්තේ මෙම සන්දර්භය තුලය. යුරෝපා සංගමය තුල අර්බුදය හමුවේ අතීතයේදී ජර්මානු එදිරිවාදියා මත ඔවුන්ට ප‍්‍රමුඛත්වය හිමිකර දුන් සම්ප‍්‍රදායික ක‍්‍රමෝපායන් කරා ඔවුහු ප‍්‍රතිවර්තනය වෙති.
මිලිටරි කාරනා වලදී බි‍්‍රතාන්‍ය හා ප‍්‍රන්සය තවමත් ප‍්‍රමුඛත්වය දරයි. ජර්මනිය මිලිටරි පිරිවැය සඳහා යොදවන්නේ දල දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් සියයට 1.3ක් පමනි. ප‍්‍රන්සය හා බි‍්‍රතාන්‍ය සියයට 1.6ක් හා 2.8ක් වැය කරති. ඒ අනුව දෙරටේ ඒකාබද්ධ පිරිවැය ජර්මනිය මෙන් තුන් ගුනයකටත් වැඩිය. කෙසේ වෙතත් ඒ දෙරටම එක්සත් ජනපදය හමුවේ අඟුටු මිට්ටන් බවට පත් වෙයි. එරට මිලිටරි පිරිවැය වෙනුවෙන් දදේනි සියයට 5ක් පමන වැය කරයි.
සියලු පැති වලින් "හුදෙකලාවී” ඇති බව ජර්මනියට හැඟී ගිය 1890 මෙන්ම එරට තම අවශ්‍යතා ආරක්ෂා කර ගැනීමට වෙනත් මාධ්‍ය හා මාර්ග සොයනු ඇත. ජර්මන් හමුදාවේ වැඩිවන ක‍්‍රියාකාරකම් හමුවේ විදෙස් පිලිවෙතේ ප‍්‍රති දිශානුගත වීමක් අනිවාර්ය වන්නේය. කෙසේ වුවත් අරමුනු දෙකම අභ්‍යන්තර ගැටුම් හා අර්බුද වලින් තොරව පෙරට ගෙන යා නොහැකිය.
යුරෝපයේ දේශපාලන අර්බුදය
යුරෝපය තුල වෙනස්කම් සියලු ධනේශ්වර පක්ෂ තුල ගැඹුරු අර්බුදයකට තුඩුදී ඇත. මධ්‍යම පන්තීන් කැඩී යද්දී ඊනියා "මහජන පක්ෂවල” සමාජ පදනම් බිඳ වැටෙමින් තිබෙන අතර විදෙස් හා ආර්ථික පිලිවෙත්වල ප‍්‍රති දිශානුගතවීම අනිවාර්යයෙන්ම දේශපාලන ආතතීන්ට තුඩුදෙයි. ප‍්‍රන්සයේ, ජර්මනියේ හා ඉතාලියේ කොන්සවේටිව් (තත්වාරක්ෂක) ආන්ඩු සියල්ල ගැඹුරු අර්බුදයක ගිලී ඇත. මැතිවරන ආසන්න වී තිබිය දී ඒ කිසිවකට යලි බලයට පත් නොවිය හැකි බව පෙනෙන්නට තිබේ.
මේ වන තෙක්ම පාලක පන්තීන්ට මෙම අර්බුදය සියතට ගත හැකිව ඇත්තේ කම්කරු පන්තියට ස්වාධීන නායකත්වයක් හෝ දේශපාලන ඉදිරිදර්ශනයක් නොතිබීම නිසා ය. 1990 ගනන් මැද භාගයේ පටන් ඔවුන් සිය පාලනය සුරක්ෂිත කර ගැනීමේ දී ප‍්‍රධානකොටම වාරු වී සිටියේ මහා බි‍්‍රතාන්‍යයේ ටෝනි බ්ලෙයාර්ගේ නව කම්කරු පක්ෂය, ජර්මනියේ ෂ්රඩර් හා ෆිෂර්ගේ එස්පීඩී හා හරිත පක්ෂ සභාගය, ප‍්‍රන්සයේ ජොස්පින් පාලනය හා ඉතාලියේ ප්‍රෝඩි ආන්ඩුව වැනි සමාජ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී පක්ෂ හා වෘත්තීය සමිති මතය. මෙම ක‍්‍රියාවලියේ ප‍්‍රතිපලයක් ලෙස සමාජ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදීන් විහින් ම අපකීර්තියට පත්වූ අතර යලි ගොඩආවේ නැත.
එතැන් සිට ධනේශ්වරය කම්කරු පන්තිය පාලනයේ තබාගැනීමටත්, ස්වාධීන විප්ලවවාදී ව්‍යාපාරයක් වැලැක්වීම සඳහාත්, වඩ වඩාත් හිටපු වම්මුන් හා සුලු ධනේශ්වර බලවේගයන් වෙත හැරුනහ. ප‍්‍රන්ස පැබ්ලෝවාදීහු සමාජවාදී පක්ෂයේ පරිහානියෙන් වාසි ලැබ මැතිවරනවල දී සැලකිය යුතු සාර්ථකත්වයන් අත්කර ගැනීමට සමත් වූ අතර මෙම ක‍්‍රියාවලියේදී ප‍්‍රධාන භූමිකාවක් ඉටු කලහ. ඔවුන් සිය "සාර්ථකත්වයට” ප‍්‍රතිචාර දැක්වූයේ, ට්‍රොට්ස්කිවාදය සමග සෑම විධිමත් සම්බන්ධයකින්ම කැඩී වෙන් වෙමින් කවර කලෙකටත් වඩා විවෘත ධනපති හා පාර්ලිමේන්තුවාදී නව ධනේශ්වර විරෝධී (එන්පීඒ) පක්ෂය පිහිටුවීම මගින්ය. එන්පීඒ සාකෝසිට එරෙහි වැඩවර්ජන ව්‍යාපාරය මැඩීමේ දී වැදගත් භූමිකාවක් ඉටුකල අතර දැන් ලිබියාවට එරෙහි නේටෝ යුද්ධය යුක්ති සහගත කරයි.
මේ අතර ධනේශ්වර දේශපාලනයේ කුනුවීම දක්ෂිනාංශික හා ෆැසිස්ට් ව්‍යාපාරවල වැඩීමට තෝතැන්නක් වන මට්ටමට ලඟාවී ඇත. ප‍්‍රන්සයේ ජාතික පෙරමුනට සාකෝසිගේ යූඑම්පීයට වඩා ඡන්ද ප‍්‍රමානයක් ලැබුනි. ෆින්ලන්තයේ ට්රූ ෆින්ස්, අලුත්ම මැතිවරනයේදී මුලු ඡන්ද වලින් පහෙන් එකක් ලබා ගත්තේය. හංගේරියාවේ පාලක ෆිඩෙස් පක්ෂය හෝති තන්ත‍්‍රයේ ඒකාධිපති සම්ප‍්‍රදායන් පනගන්වමින් සිටියි. ඉතාලියේ, ඔස්ටි‍්‍රයාවේ, ඩෙන්මාර්කයේ, නෙදර්ලන්තයේ හා ස්විට්සර්ලන්තයේ දක්ෂිනාංශික ජනතාවාදී පක්ෂ ද වැදගත් ක‍්‍රියා කලාපයක් ඉටුකරති.
ඔවුන් සිය සාර්ථකත්වය අත් කර ගෙන ඇත්තේ ධනේශ්වර "වම” හා "අන්ත වම” වඩ වඩාත් දකුනට මාරුවීම හා සමාජ නොසංසුන්තාවයේ වැඩෙන රැල්ල ගසාකෑමට අන්ත දක්ෂිනාශයට ඉඩ සලසා තිබීමේ කාරනය නිසාවෙනි. නිදසුනක් ලෙස පසුගිය ජනවාරියේදී සිය පියා වන ජීන් මෙරී ලේ පෙන් වෙතින් ජාතික පෙරමුනේ නායකත්වය භාරගත් මැරීන් ලේ පෙන් සිය උත්සුකය සමාජ ප‍්‍රශ්න වෙත මාරුකර ඇති අතර සමහර මත විමසුම් වලට අනුව ඇතැම් කම්කරු කොටස්වල පවා සහාය දිනාගෙන සිටියි.
ඒ සමගම අන්ත දක්ෂිනාංශය මාධ්‍ය හා සම්ප‍්‍රදායික ධනේශ්වර පක්ෂ වල සැලකිය යුතු සහායක් ලබාගෙන ඇත. ඔවුන් එවැනි ව්‍යාපාර වලට ඉඩ සලසා ඇත්තේ ඔවුන්ගේ විදේශික විරෝධයට අනුගත වීම මගින් හෝ සෘජු සම්බන්ධතා ගොඩනඟා ගැනීමෙනි. ප‍්‍රන්සයේ දී ඉස්ලාමික භීතිකාව හා විදේශික භීතිකාව ආන්ඩුවේ නිල ප‍්‍රතිපත්තියයි: පාසැල් තුල ලේන්සු වලින් හිස ආවරනය කිරීම හා මුලු සිරුර ම වසන මුස්ලිම් කාන්තා ඇඳුමක් වන බුර්කා පැලඳීම තහනම් කිරීම වැනි පියවරයන්ට ඊනියා "වම්මු” අනෙක් අතට සහයෝගය දැක්වූහ පාලක යූඑම්පීයේ කොටසක් ජාතික පෙරමුන සමග මැතිවරන සන්ධනයකට උඩගෙඩි දෙති.
අන්ත දක්ෂිනාංශිකයින්ට ලැබී ඇති මෙම සහයෝගය කම්කරු පන්තියට අනතුරු ඇඟවීමකි. කම්කරු පන්තිය මැඩලීම සඳහා ෆැසිස්ට් ක‍්‍රමවේදයන් යොදාගැනීමේ ධනපති පන්තියේ කැමැත්ත වැඩි වෙමින් තිබේ.
ජර්මනියේ ද විදේශික භීතිකාව හා වර්ගවාදය වගාකිරීමේ අරමුන සහිත හිතාමතාම ගෙනයන උද්ඝෝෂන පවතී එක් නිදසුනක් නම්, මාධ්‍ය විසින් තියෝ සරසින්ට ඔහුගේ වර්ගවාදී දහජරාව වැගිරීම පිනිස පුලුල් වේදිකාවක් සපයා තිබීම යි. සරසින්ට ලැබෙන සහයෝගයේ ප‍්‍රධාන මූලාශ‍්‍රය වන්නේ මධ්‍යම පන්තියේ ධනවත් කොටසයි. එහෙත් වර්තමානයේ තවත් දේශපාලන වර්ධනයක් එනම් හරිත පක්ෂයේ නැඟීම ප‍්‍රමුඛත්වයට පැමින තිබේ.
හරිතයින්ගේ දේශපාලන මුල් ඇදී ඇත්තේ හැට ගනන් අග හා හැත්තෑ ගනන් තුලය. මේ අනුව 1990 ගනන් අග භාගය වන විටත් හරිතයින් විවෘත අධිරාජ්‍යවාදී පක්ෂයක් බවට පත්ව තිබුනේ වී නමුත් ඔවුන් හා ප‍්‍රන්ස වම්මුන් අතර සමාන්තරයන් දැකිය හැකිය. ඒ වන විට ආන්ඩු කරවන පක්ෂයක් ලෙස ඔවුන් තමන්ගේම පක්ෂයේ විරෝධය හමුවේ සමාජ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී චාන්සලර් ගේහාඩ් ෂ්රඩර්ට සහාය දෙමින් 2010 න්‍යායපත‍්‍රය ක‍්‍රියාත්මක කිරීමේ දී හා ජර්මන් මිලිටරිවාදය නඟා සිටුවීමේ දී තීරනාත්මක භූමිකාවක් ඉටුකර තිබුනි. දැන් අනෙකුත් සියලු ධනේශ්වර පක්ෂවල පොදු අර්බුදයක තත්වය යටතේ කම්කරු පනත්තියට එරෙහිව සුලු ධනේශ්වර ස්ථරයන් මෙහෙයවීම සඳහා ඔවුන් අවශ්‍යව තිබේ. පරිසර විද්‍යාවේ කෑලිබෑලි අනන්‍යතා හා විකල්ප දේශපාලනය දැඩි මූල්‍ය කප්පාදු සමඟ මාට්ටු කර ඇති ඔවුන්ගේ ක‍්‍රියාමාර්ගයෙහි හරය එයයි.
යුරෝපීය අර්බුදයේ වැඩිදියුනු තත්වය සමාජවාදී සමානතා පක්ෂය (සසප) හා එහි යුරෝපීය සම චින්තකයින් හමුවට ප‍්‍රධාන දේශපාලන අභියෝග මුනගස්වා තිබේ. අර්බුදයේ ඊලඟ අවධිය කෙසේ වර්ධනය වනු ඇත්දැයි හරියට ම පැවසීම දුෂ්කර ය. කෙසේ වෙතත් මෙම අර්බුදය ගැඹුරු වෙමින් දිග් ගැස්සුනු කාල පරිච්ඡේදයක් පුරාවට පවතිනු ඇති බව පැවසිය හැකිය.
ඔවුන්ගේ පැරනි සංවිධාන පිටුපස සිට පිහියෙන් අනිනු ලැබ තිබිය දී පවා කම්කරු පන්තිය තම සමාජ හා ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍ර අයිතීන්ට එල්ල කරන ප‍්‍රහාර ප‍්‍රතිරෝධයකින් තොරව පිලිගනු නැත. මෑත මාසවල විරෝධතා හා කම්කරු අරගලයන්හි සැලකිය යුතු වර්ධනයක් අප අත්දැක තිබේ. ටියුනීසියාවේ හා ඊජිප්තුවේ විප්ලවයන් මෙන්ම එක්සත් ජනපදය තුල පන්ති අරගලය පුනර්ජීවනය වීම ජාත්‍යන්තර වැදගත් කමක් උසුලයි.
මෙම අරගලයන්ට නායකත්වය හා ඉදිරිදර්ශනය සම්පාදනය කිරීමේ වගකීම පැවරී ඇත්තේ හතරවන ජාත්‍යන්තරයේ ජාත්‍යන්තර කමිටුවට හා එහි ජර්මානු ශාඛාව වන සසපයටයි. පසුගිය විසිපස් වසර පුරා අප කර ඇති වැඩ කටයුතු මෙම කර්තව්‍ය සඳහා අපව සූදානම් කර ඇත.
1985-86 කාලයේ දී අපි ජාත්‍යන්තරවාදය වෙතින් ඉවතට ස්ටැලින්වාදය වෘත්තීය සමිති නිලධරය හා සුලු ධනපති ජාතිකවාදය දෙසට මාරුවූ බි‍්‍රතාන්‍ය කම්කරු විප්ලවවාදී පක්ෂයේ භ‍්‍රෂ්ටයින්ගෙන් බිඳී වෙන් වුනෙමු. මෙම භේදය නොවන්නට අද අප ද සිටිනු ඇත්තේ වාම පක්ෂ කඳවුරේය. එම කාලයේ පටන් අපි වෘත්තීය සමිති ජාතික විමුක්ති ව්‍යාපාර පිලිබඳ අපගේ දෘෂ්ටීන් වර්ධනය කර විස්තාරනය කරමින් සසප පිහිටුවා ලෝක සමාජවාදී වෙබ් අඩවිය ගොඩනැඟුවෙමු.
වාම පක්ෂයටත් ප‍්‍රන්ස එන්පීඒටත් එරෙහි අපගේ අරගලයන් ද හොර රහසේ ෆ‍්‍රැන්ක්ෆර්ට් ගුරුකුලයේ දෘෂ්ටිවාදය අපගේ ව්‍යාපාරය තුලට රිංගවීමේ උත්සාහයන්ට එරෙහි විවාදත් වත්මන් තත්වය සඳහා දේශපාලනිකව හා දෘෂ්ටිමය වශයෙන් අප සූදානම් කලේය. එක්සත් ජනපදයේ සමාජවාදී සමානතා පක්ෂය "සමාජවාදය සඳහා අද සටනට බසිනු” යන ආදර්ශ පාඨය යටතේ මෑතක දී පවත්වන ලද සාර්ථක සම්මන්ත‍්‍රන අපගේ ක‍්‍රියාමාර්ගය කම්කරු පන්තිය අතර රැව් දෙන්නට පටන් ගෙන ඇති බව පෙන්නුම් කලේය. යුරෝපය තුල ජාත්‍යන්තර කමිටුව ගොඩනැඟීම ඉල්ලා සිටින්නේ ව්‍යාජ වම්මුන්ට හා හරිත පක්ෂය වැනි සුලු ධනපති පක්ෂ වලට එරෙහිව ස්ථිරසාර දේශපාලන හා දෘෂ්ටිමය අරගලයක් මෙන්ම කම්කරු පන්තිය තුල ආක‍්‍රමනශීලී මැදිහත් වීමකි. මෙම කර්තව්‍යයන් දෙක නොවෙන්කල හැකි සේ එකිනෙකට සම්බන්ධය.
මේ සම්බන්ධයෙන් සැප්තැම්බරයේ පැවැත්වීමට නියමිත බර්ලින් ප‍්‍රාන්ත මැතිවරනය තුල අපගේ මැදිහත් වීම වැදගත් ක‍්‍රියා කලාපයක් ඉටු කරනු ඇත. බොහෝ අංශ වලින් යුරෝපයේ සියලු සමාජ හා දේශපාලන ප‍්‍රශ්නවල සංකේන්ද්‍රිත ප‍්‍රකාශනයක් බර්ලිනය තුල දැකිය හැක. නගරය විරැකියාවෙන් හා පහත් වැටුප් ශ‍්‍රමය මගින් අංගලක්ෂිත වෙයි. ධනේශ්වර කඳවුරෙහි හිටපු වම්මුන් සහාය දක්වන සමාජ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍ර හා වාම පක්ෂයේ සභාගයකට හරිතයින් මුහුන දෙයි. සීඩීයූ හා එෆ්ඩීපී කිසිදු වැදගත් භූමිකාවක් ඉටු නොකරයි.
අපගේ උද්ඝෝෂනය අවධානය යොමු කරන්නේ කඳවුරු දෙකට ම එරෙහිව ක‍්‍රමානුකූල දේශපාලන හා දෘෂ්ටිමය අරගලයක් සඳහා නව සාමාජිකයින් දිනාගෙන දේශපාලනිකව ඔවුන් පුහුනු කිරීම සඳහා ය.
අපි මෙම උද්ඝෝෂනය යුරෝපීය හා ජාත්‍යන්තර ඉදිරිදර්ශනයක පදනම මත මෙහෙයවන්නෙමු. යුරෝපීය සංගම් පාක්ෂිකයින්ටත් ඔවුන්ගේ විරුද්ධවාදී අන්ත දක්ෂිනාංශිකයින්ටත් එරෙහිව සටන් කිරීමේ දී එක්සත් ජනපදයේ සසප ඉදිරිදර්ශනය වැදගත් ක‍්‍රියා කලාපයක් ඉටු කරයි. කම්කරු පන්තියේ දෘෂ්ටි ආස්ථානයෙන් යුරෝපීය ආර්ථික සංගමය තීරනාත්මක ය. එහෙත් මෙම කාර්යය යුරෝපයේ බෙදීම් හා ගැටුම් ගැඹුරු කරන ධනේශ්වරයට හෝ එහි යුරෝපීය ආයතන වලට බාරදිය නොහැකිය. එය කම්කරු පන්තිය දේශපාලන බලය අල්ලා ගැනීම හා සමාජවාදී ක‍්‍රියාමාර්ගයක් දියත් කිරීම සමග නොවෙන්කල හැකි පරිදි බැඳී ඇත.
1926 වසරේ ට්‍රොට්ස්කි "යුරෝපය හා ඇමරිකාව” නමැති ඔහුගේ කතාවේ දී මෙසේ ප‍්‍රකාශ කලේය: "විප්ලවය ප‍්‍රථමයෙන් හටගන්නේ කොතැනක වුවත්, එහි ලයමානය කුමක් වුවත්, එහි සමාජවාදි ප‍්‍රති නිර්මානයේ පලමු දියකර නොහැරිය හැකි කොන්දේසිය වන්නේ යුරෝපීය ආර්ථික ඒකාබද්ධතාවයි. යුරෝපය බෙදනු ලැබූ අය අවශ්‍යයෙන්ම පලවා හැර එක්සත් කිරීම සඳහා ද සමාජවාදී යුරෝපා එක්සත් ජනපදයක් නිර්මානය කිරීම සඳහා ද බෙදුනු යුරෝපයේ බලය අල්ලාගත යුතුයයි 1923දී කොමියුනිස්ට් ජාත්‍යන්තරය ප‍්‍රකාශ කලේය.”
